محمدرضا پورمجیدیان - دانشیار گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
قوام الدین زاهدی امیری - استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
حمید جلیلوند - دانشیار گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مهدی میردار هریجانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته جنگلداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری (مسئول مکاتبات)

زمینه و هدف: خشکه­دارها سبب ایجاد روشنه­های طبیعی در داخل توده جنگل می­شوند و برای تنوع زیستی در جنگل بسیار ضروری هستند، بنابراین در اغلب بررسی­ها و دخالت­های جنگلشناسی بر حفظ و نگهداری از آنها تاکید شده است.  روش بررسی: در این مطالعه با پیمایش صددرصد سطح عرصه ۴۷ هکتاری راشستان دخالت نشده در جنگل ویسر نوشهر، از سطح روشنه­های تاج­پوشش حاصل از خشکه­دارهای سرپای موجود در آن از لحاظ کمی و کیفی نمونه برداری شد. مجموعا ۱۴ خشکه­دار سرپا در سطح روشنه­های موجود شناسایی شدند که بیشترین تعداد مورد بررسی مربوط به گونه راش بود.در این تحقیق، میزان پوسیدگی خشکه­دارها در چهار کلاسه صورت پذیرفت. یافته­ها: نتایج نشان داد با توجه به شیب ملایم منطقه مورد مطالعه اغلب خشکه­دارها از قطر و ارتفاع قابل توجهی برخوردارند و می­تواند نشان دهنده این موضوع باشد که، اغلب درختان خشک شده دیرزیستی کامل داشته­اند. همچنین گذشت زمان که با افزایش درجه پوسیدگی خشکه­دارها همراه است موجب کاهش اندازه سطح روشنه می­شود. بر اساس نتایج بدست آمده، ارتباط درجه پوسیدگی خشکه­دار با فراوانی زادآوری در هکتار در سطح ۵% معنی­دار می­باشد. بحث و نتیجه­گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که بیشترین میزان استقرار نهالها در سطح روشنه خشکه­دارهای با درجه پوسیدگی پیشرفته تا کامل می­باشد و ارتباط بین اندازه سطح روشنه با فراوانی زادآوری استقرار یافته در سطح ۵% اختلاف معنی­داری ندارد.  

روشنه های تاج پوشش, خشکه دار, درجه پوسیدگی, زادآوری طبیعی