مریم نصری - دانش آموخته دکتری روانشناسی عمومی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران.
حسن احدی - استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
فریبرز درتاج - استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

درمان فراتشخیص از جمله درمان های جدیدی است که اثر آن بر تعدادی از متغیرهای روان شناختی تایید شده است . هدف پژوهش حاضر اثربخشی درمان فراتشخیصی بر نشخوار فکری و اجتناب شناختی در بیماران دیابت نوع ۲ بودهاست. روش پژوهش نیمه آزمایشی (پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل) بود. در این پژوهش، ۳۲ نفر از بیماران دارای دیابت نوع ۲ در دامنه سنی ۴۰ - ۵۰ سال به صورت تصادفی در دوگروه آزمایش (۸ مرد و ۸ زن) و کنترل (۸ زن و ۸ مرد) جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها در پیش آزمون و پس آزمون از مقیاس پاسخ های نشخواری و پرسشنامه اجتناب شناختی استفاده شد. برای گروه آزمایش ۱۲ جلسه یک ساعته درمان فراتشخیصی آموزش داده شد. داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که درمان فراتشخیص بر کاهش نمرات نشخوار فکری و کاهش فرونشانی فکر، اجتناب از محرک های تهدیدکننده و تبدیل تصورات به افکار (سه بعد از اجتناب شناختی) در بیماران دیابت نوع ۲ اثرگذار بوده است. بر اساس یافته ها درمان فراتشخیص برای کاهش مشکلات روان شناختی بیماران دیابت نوع ۲ و مخصوصا نشخوار فکری و اجتناب شناختی پیشنهاد می شود.

اجتناب شناختی, دیابت نوع دو, فراتشخیص, نشخوار فکری