مهدی علیرضازاده نودهی - دانشجوی دکتری باستان شناسی پیش از تاریخ، دانشگاه تربیت مدرس
محمود حیدریان - استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه شهرکرد
علیرضا خسروزاده - دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه شهرکرد

باستان شناسان تنها کسری از بی شمار محوطه باستانی را شناسایی و ثبت کرده اند. در حالی که هزاران محوطه در سال برای توسعه مداوم زمین ها تخریب می شوند. یکی از راه ها برای کمک به درک و شناسایی این مکان ها، مدل های پیش بینی هستند. بسیار مشخص است که وقتی صحبت از مدل سازی می شود، در واقع با رویکرد تقلیل گرایانه، سعی در شبیه سازی آن پدیده ای است که در زمان های بسیار دور رخ داده است. با این حال مدل های پیش بینی ابزارهایی هستند که می توانند در بسیاری از موارد به کمک باستان شناسان بیایند. این پژوهش به کمک نرم افزار ArcMap سعی می­کند تا با بهره­گیری از رابطه استقرارهای باستانی با چشم انداز و بررسی عوامل تاثیرگذار بر این استقرار ها، براساس مدل پیش­بینی، مناسب­ترین موقعیت­ها را برای شکل­گیری محوطه­های دوران مس­وسنگ چهارمحال و بختیاری معرفی کند. برای دستیابی به این مهم، ابتدا موقعیت جغرافیایی ۷۵ محوطه مس وسنگی این منطقه نسبت به متغیرهای زیست­محیطی ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب زمین، فاصله از آبراهه، پوشش گیاهی و کلاس بافت خاک بررسی شد. سپس با استفاده از تحلیل منطق فازی در GIS مناسب­ترین مکان­ها را که پتانسیل بالقوه برای وجود محوطه های دوران مس وسنگ دارند، معرفی شدند. در نهایت و بعد از تجزیه و تحلیل وضعیت توزیع فضایی محوطه­ها نسبت به عوامل ذکرشده و بررسی میزان دقت و صحت مدل پیشنهادی با استفاده از ۱۵ محوطه شاهد، مشخص شد که این مدل به خوبی از عهده پیش­بینی مطلوب­ترین مکان­ها برای شکل­گیری استقرارهای مس وسنگ منطقه برآمده است.

مس وسنگ, چهارمحال و بختیاری, تحلیل فضایی, مدل پیش بینی, منطق فازی