علیرضا محسنی محمدجانلو - دانشجوی دکتری رشته زراعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
رئوف سیدشریفی - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
سعید خماری - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری در مراحل زایشی و کاربرد پوترسین و کودهای زیستی بر دوره پر شدن دانه، محتوای کلروفیل و عملکرد گندم، آزمایش فاکتوریلی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به عنوان شاهد، قطع آبیاری در ۵۰% مرحله سنبله دهی و قطع آبیاری در ۵۰% مرحله آبستنی (چکمه ای شدن) به ترتیب به عنوان محدودیت ملایم و شدید آبی) و کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد کودهای زیستی به عنوان شاهد، کاربرد میکوریز (Glomus Intraradices)، کاربرد توام سودوموناس (Psedomunas Putida Strain ۱۸۶) و فلاوباکتریوم (Flavobacterim Spp)، کاربرد توام میکوریز با سودوموناس و فلاوباکتریوم) و محلول پاشی پوترسین در سه سطح (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد، کاربرد ۵/۰ و یک میلی مولار) بودند. از مدل دو تکه ای برای کمی سازی مولفه های پر شدن دانه استفاده شد. مقایسه میانگین ها نشان داد حداکثر وزن دانه (۰۶۴۱/۰ گرم)، سرعت پر شدن دانه (۲۸/۲ میلی گرم در روز)، طول دوره (۷/۳۹ روز) و دوره موثر پر شدن دانه (۱۴/۲۸ روز) در ترکیب تیماریآبیاری کامل با کاربرد توام میکوریز با سودموناس و فلاوباکتریوم و محلول پاشی یک میلی مولار پوترسین و حداقل مقادیر این صفات (به ترتیب ۰۳۶۱/۰ گرم، ۶/۱ میلی گرم در روز، ۱۵/۳۳ و ۵۷/۲۲ روز) در شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی، عدم کاربرد کودهای زیستی و عدم محلول پاشی پوتریسین به دست آمد که از افزایش به ترتیب ۵۶/۷۷، ۵/۴۲، ۷۶/۱۹ و ۶۸/۲۴ درصدی در مقایسه با عدم کاربرد کودهای زیستی و پوترسین در شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی برخوردار بودند. آبیاری کامل با کاربرد توام میکوریز با سودموناس و فلاوباکتریوم و محلول پاشی یک میلی مولار پوترسین، حجم و وزن خشک ریشه را به ترتیب ۳۷/۱۲۴ و ۴۷/۱۲۳ درصد افزایش داد. عملکرد دانه در قطع آبیاری در مرحله آبستنی و ظهور سنبله نسبت به آبیاری کامل کاهش یافت. بیش ترین عملکرد (۶۸/۶۸۲ گرم در مترمربع) در آبیاری کامل، کاربرد توام سودموناس و فلاوباکتریوم (۴۲/۶۸۶ گرم در مترمربع) و محلول پاشی یک میلی مولار پوترسین (۰۲/۶۱۸ گرم در مترمربع) به دست آمد. بر اساس نتایج این بررسی، به نظر می رسد کاربرد کودهای زیستی و پوتریسین می تواند به دلیل بهبود صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی، عملکرد دانه ی گندم را تحت شرایط محدودیت آبی در مراحل زایشی افزایش دهد.

سرعت پر شدن دانه, کودهای بیولوژیک, محدودیت آبیاری, میکوریز