محمدرضا شکاری - دانشجوی دکتری، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، رئیس کتابخانه مرکزی استان خوزستان
منصور کوهی رستمی - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

مقدمه: کتابداران کتابخانه­ های عمومی درصددند تا اطلاعات گوناگون را به­طور مفید و موثر به طیف عظیمی از مردم ارائه دهند. به دلیل لزوم ارتباط میان کتابداران با انبوه اعضای بالقوه و بالفعل، پرداختن به مسئله مهارت های ارتباطی بیش ازپیش اهمیت پیدا می کند. لذا هدف پژوهش حاضر تحلیل راهبردی عوامل و موانع موثر در به کارگیری مهارت های ارتباطی مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان می­باشد. روش­ شناسی: این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و نحوه­ گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی و پیمایشی است که با کاربرد مدل SWOT به انجام رسیده است. جامعه­ پژوهش شامل تمامی مدیران و کتابداران کتابخانه­های عمومی استان خوزستان به تعداد ۳۸۱ نفر است که پس از توزیع پرسش نامه، تعداد ۲۷۷ مورد عودت داده شد. ابزار مورد استفاده، پرسش نامه­ محقق ساخته ای است که با مطالعه­ پیشینه و ادبیات موضوع طراحی شده است. برای تحلیل یافته ها از روش های مختلف آمار توصیفی استفاده شده است. یافته­ ها: این پژوهش نتایجی را در ۷ بعد از عوامل درونی شامل پذیرش و اعتماد، ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن، ویژگی های شغلی، صداقت، همدلی و همدردی، کمیت و کیفیت ارتباط، شکایت و خشم، تلاش های فردی، به عنوان نقاط قوت و ضعف کاربست مهارت های ارتباطی؛ و ۵ بعد از عوامل بیرونی شامل اجتماع و محیط، نگرش­های مدیریتی، آموزش و نظام ارتقاء، به عنوان فرصت ها و تهدیدهای کاربست مهارت های ارتباطی که کتابداران برای کاربست مهارت های ارتباطی با آن مواجه هستند ارائه می دهد. از مجموع ۳۶ مولفه ای که در ۷ بعد از عوامل درونی، به عنوان نقاط قوت و ضعف، مورد بررسی قرار گرفت، ۶ نقطه قوت و ۸ نقطه ضعف مشاهده، و ۲۲ عامل باقی مانده در وضعیت متوسط قرار داشتند که میانگین ۹۸۶/۲ به دست می آید. همچنین از ۲۱ عامل مورد بررسی در ۵ بعد از عوامل بیرونی، با ۲ فرصت مواجه، و با ۱۵ تهدید روبه­رو هستند و ۴ عامل دیگر نیز وضعیت متوسطی را دارا هستند و میانگین ۲۹۶/۲ برای عوامل بیرونی به دست آمد. نتیجه : نتایج نشان می دهد که وضعیت مهارت های ارتباطی در میان مدیران و کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان در وضعیت «نسبتا مطلوبی» قرار دارد. لذا شایسته است تا با استفاده از نقاط قوت، نقاط ضعف پوشش داده شود و با بهره­گیری از فرصت ها، بر تهدیدها غلبه نمود. در این راستا، لذا مدیران و برنامه ریزان کتابخانه های عمومی باید با برگزاری دوره های آموزشی حضوری و مجازی، تدوین برنامه های آموزشی مستمر، تنظیم نظام نامه ارتقاء بر اساس مهارت های ارتباطی، در کنار اقناع سازی کتابداران با بهبود وضعیت حقوق و مزایا، درصدد افزایش مهارت های ارتباطی آن ها برآیند تا در ادامه بتوان شاهد رشد کمیت و کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی باشیم.

کتابخانه های عمومی, استان خوزستان, مهارت های ارتباطی, کتابداران