محمد حسن کریم پور - گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
نرگس شیردشت زاده - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
مارتیا صادقی - بخش زمین شناسی اقتصادی، سازمان زمین شناسی سوئد، اوپسالا، سوئد

در این پژوهش، بر اساس داده های زمین شناسی، زمین فیزیکی، زمین شیمیایی ایزوتوپی موجود برای گرانیتوئیدهای ژوراسیک (بازه ۱۷۸-۱۶۰ میلیون سال پیش) در پهنه سنندج- سیرجان۱، به بررسی خاستگاه و پهنه تکتونوماگمایی این گرانیتوئیدها و امکان کانی سازی قلع در ارتباط با آنها پرداخته می شود. ویژگی های زمین شناسی، زمین فیزیکی و زمین شیمیایی گرانیتوئیدهای پهنه سنندج-سیرجان (مانند نبود کمان آتشفشانی و سنگ های آتشفشانی، ضخیم شدگی پوسته قاره ای (۵۲ تا ۵۶ کیلومتر) و تشکیل توده های گرانیتوئیدی با ابعاد بزرگ (باتولیت) در عمق بیشتر از ۴ کیلومتر، پیدایش سنگ های دگرگونی و رویداد دگرگونی ناحیه ای در حد رخساره شیست سبز (و آمفیبولیت) در پی فرایندهای کوه زایی سیمیرین، مقدار (Eu/Eu)N کم (شرایط احیایی)، پذیرفتاری مغناطیسی کمتر از ۵-۱۰ x۱۰۰ (سری ایلمینیت)، εNdiمنفی و (۸۷Sr/۸۶Sr)i بیشتر از ۷۰۷/۰) برخلاف پژوهش های پیشین نشان می دهند که این گرانیتوئیدها از گرانیتوئیدهای نوع S پدیدآمده در پی ذوب پوسته قاره ای در پهنه برخوردی هستند. از این رو، وقوع کانی سازی قلع در ارتباط با پیدایش آنها محتمل است؛ اما شواهد بسیاری بیانگر نبود کانی سازی قلع توسط ماگمای سازنده این گرانیتوئیدهاست که عبارتند از نبود محلول های گرمابی و در نتیجه توانایی کانی سازی (با توجه به نبود کانی های دگرسانی در تصاویر ماهواره ASTER)، فراوانی اندک عنصرهای قلع، مس، سرب و روی در این گرانیتوئیدها و رسوب های رودخانه ای وابسته به آنها، مقدار (Eu/Eu)N بیشتر از ۲/۰، Rb/Sr کمتر از ۳، Y کم (ppm ۱۰-۷۵)، Ba بیشتر از ppm ۲۰۰ و شباهت های زمین شناسی، زمین فیزیکی و زمین شیمیایی به گرانیتوئیدهای نوع S (سری ایلمینیت) نابارور در بلوک لوت (در مناطق نجم آباد، سرخ کوه تا شاه کوه) که در پهنه برخورد قاره ای و در طی کوه زایی سیمیرین پدید آمده اند.

گرانیتوئید نوع S, کانسار قلع, کو ه زایی سیمرین, پهنه سنندج- سیرجان