فاطمه عابدی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشگاه اصفهان
داریوش رحیمی - دانشیار اقلیم شناسی، دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه اصفهان
سید ابوالفضل مسعودیان - استاد اقلیم شناسی دانشگاه اصفهان
محمد صادق کیخسروی کیانی - دکتری اقلیم شناسی دانشگاه اصفهان

سامانههای بندالی پدیدههای مقیاس همدید منطقه برونحارهاند که موجب انقطاع و تضعیف بادهای غربی میشوند و در رخداد فرینهای آبوهوایی نقش مهمی دارند. برای بررسی فراوانی، توزیع زمانی و مکانی سامانهها از دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال با تفکیک مکانی˚۵/۲ × ˚۵/۲ و تفکیک زمانی ششساعته برای دوره ۱۹۵۱ تا ۲۰۱۲ در نیمکره شمالی و نمایه فیلترشده (TM) استفاده شد. یافتهها نشان داد که رخدادها در اطلس دو برابر آرام و سه برابر امریکا و غرب اروپا است و کمترین رخدادها در شرق آسیا و شرق اروپا است. همچنین، از نظر زمانی، در اقیانوس اطلس سال ۱۹۵۴ بیشترین و ۱۹۶۸ کمترین و در اقیانوس آرام سال ۲۰۱۱ بیشترین و ۱۹۵۷ کمترین فراوانی رخداد را دارند. در ایران یازده سال بدون رخداد و سال ۱۹۷۵ بیشترین درصد فراوانی مشاهده شد. توزیع فصلی نشان داد بیشترین فراوانی رخداد بهترتیب در فصل تابستان، پاییز، زمستان، و بهار است. رخدادهای بندالی در فصل زمستان بیشتر روی مناطق اقیانوسی و سواحل و در فصل گرم روی مناطق قارهای نیز مشاهده شد. همچنین، مشخص شد که رخداد سامانههای بندالی در ۹۰ موقعیت از ۱۴۴ طول جغرافیایی با کاهش بارش سالانه در ایران ارتباط معنادار دارد.

ایران, سامانههای بندالی, نمایه (TM), نیمکره شمالی