فاطمه محمودی ملحم لو - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
بابک عبدالهی مندولکانی - دانشیار، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

به­ منظور بررسی اثر تنش کمبود روی (Zn) بر بیان ژن های رمزکننده آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و فنیل­آلانین آمونیا لیاز و فاکتور رونویسی bZIP۳۳ در ارقام روی-کارا و روی-ناکارای گندم نان، آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. ارقام بیات (روی-کارا) و هیرمند (روی-ناکارا) در شرایط کمبود روی خاک و کفایت آن کشت و بیان نسبی ژن های مورد نظر در برگ و ریشه ارقام در دو مرحله، یک­ماه بعد از جوانه زنی (دوره رویشی) و ۳۰ درصد سنبله دهی (دوره زایشی) با روش Real time PCR اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که تحت شرایط کمبود روی، افزایش میزان بیان ژن سوپراکسید دیسموتاز در مرحله رویشی و زایشی به­طور معنی­داری در رقم روی-کارا (بیات) بیش­تر از رقم روی-ناکارا (هیرمند) بود. بیش­ترین میزان افزایش بیان ژن فنیل آلانین آمونیالیاز (۵۶/۵۰ برابر شاهد) در مرحله رویشی در ریشه رقم روی-کارا مشاهده شد، اما در مرحله زایشی بین ارقام روی-کارا و روی-ناکارا در هر دو اندام برگ و ریشه به­لحاظ میزان بیان این ژن اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. بیان ژن رمزکننده فاکتور رونویسی bZIP۳۳ در برگ رقم روی-کارا تحت شرایط کمبود روی به­طور معنی­داری بیش­تر از رقم روی-ناکارا بود، ولی اختلاف بیان این ژن در ریشه بین رقم روی-کارا و روی-ناکارا معنی­دار نبود. بنابراین، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ژن های رمزکننده آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و فنیل­آلانین آمونیا لیاز و فاکتور رونویسی bZIP۳۳ (احتمالا از طریق فعال­سازی بیان ژن­های ترنسپورتر روی) در تحمل تنش کمبود روی خاک در رقم روی-کارای گندم نان دخیل بودند.

آنزیم های آنتی اکسیدان , فاکتور رونویسی گروهbZIP, واکنش زنجیره ای پلیمراز در زمان واقعی