ولی کلیکانلو - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
محمد هاشم رحمتی - دانشیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
محمدرضا علیزاده - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
رقیه پورباقر - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی بیوسیستم/ دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

در این تحقیق، اثر دبی و دمای هوای ورودی به خشک­کن بر درصد شکستگی دانه، راندمان تبدیل و زمان خشک شدن سه رقم برنج خشک شده در یک خشک­کن بستر سیال بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد و فاکتورهای آزمایش شامل دبی هوای ورودی به خشک­کن در سه سطح ۱۲/۰، ۱۴/۰ و ۱۶/۰ متر مکعب بر ثانیه، دمای هوا در چهار سطح ۴۵، ۵۰، ۵۵ و ۶۰ درجه سلسیوس و سه رقم برنج طارم محلی، فجر و شیرودی بودند. نتایج نشان داد که افزایش دما از ۵۵  به ۶۰ درجه سلسیوس باعث افزایش درصد دانه­های شکسته در سه رقم شیرودی، فجر و طارم به­ترتیب از ۱۰/۱۹ به ۹۷/۳۵ درصد، ۳۰/۴۳ به ۳۶/۵۱ درصد و ۸۲/۱۹ به ۰۶/۲۹ درصد شد. کمترین درصد شکستگی در دبی ۱۲/۰ متر مکعب بر ثانیه و دمای ۴۵ درجه سلسیوس (۱۷/۱۷درصد) و بیشترین مقدار آن در دبی ۱۶/۰ متر مکعب بر ثانیه و دمای ۶۰ درجه سلسیوس (۵۴/۴۰ درصد) بود. راندمان تبدیل رقم شیرودی در دبی ۱۲/۰ تا ۱۶/۰ از ۳۷/۷۲ درصد به ۷۴/۷۱ درصد کاهش یافت، ولی در رقم فجر و طارم تغییر معنی­داری در راندمان تبدیل مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که تغییرات دما تاثیر بیشتری بر زمان خشک شدن نسبت به تغییرات دبی هوا دارد، به­طوری­که با افزایش دمای هوا از ۴۵ تا ۶۰  درجه سلسیوس در دبی ۱۶/۰ متر مکعب بر ثانیه زمان خشک شدن از ۴۵/۱۳ به ۳۷/۵ ساعت و در دبی ۱۲/۰ تا ۱۶/۰ متر مکعب بر ثانیه و دمای ۶۰ درجه سلسیوس از ۳۷/۶ به ۳۷/۵ ساعت کاهش یافت.

خشک کن بستر سیال, دبی هوا, دمای خشک کردن, تبدیل شلتوک