حسین صبوری - استادیار گروه تولیدات گیاهی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس
عاطفه صبوری - استادیار اصلاح نباتات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
احمدرضا دادرس - دانشجوی دکتری اصلاح نباتات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

مراحل جوانه زنی و سبزشدن از حساس­ترین مراحل زندگی گیاه می­باشند، زیرا در این مرحله بذر در معرض عوامل نامساعد محیطی قرار دارد و استقرار بوته با مشکل مواجه می­شود. بنابراین پیش­بینی زمان جوانه­زنی یکی از مهمترین اهداف محققین علوم مدل­سازی است. در این راستا روش­های ریاضی از جمله تعیین بهترین تابع رگرسیونی که بتواند واکنش سرعت جوانه­زنی نسبت به دما را کمی نموده و دماهای کاردینال را برآورد نماید، می­تواند اطلاعات بسیار مفیدی در مورد ویژگی­ها و نیازهای دمایی گیاه در این مرحله بدست دهد. پژوهش حاضر به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با استفاده از شش رقم برنج شامل بینام، هاشمی، عنبربو (محلی)، دشت، گیل ۳ (اصلاح شده) و IR۶۴ (خارجی) و ۱۹ سطح دمایی در دامنه ۱۲ تا ۴۸ درجه سانتی گراد با فاصله دو درجه از هم در سال ۱۳۸۹ انجام شد. نتایج تجزیه واریانس داده­ها نشان داد که بین ژنوتیپ­های مختلف برنج و اثر متقابل ژنوتیپ × دما، اختلاف معنی­داری از لحاظ سرعت جوانه­زنی بذرها وجود دارد. جهت توصیف رابطه بین سرعت جوانه­زنی و دما از مدل­های بتا، درجه دوم، منحنی، دندان مانند و دو تکه­ای استفاده شد. معیارهای مختلف ارزیابی برازش مدل نشان دادند که دقت مدل­های مختلف متفاوت می­باشد، به طوری که مدل برتر برای رقم هاشمی مدل دو تکه­ای، برای دشت و گیل ۳ مدل بتا، برای عنبربو و IR۶۴ مدل منحنی و برای بینام مدل­های بتا و منحنی بودند. بر اساس یافته­های حاصل از این پژوهش می­توان از مدل­های فوق برای پیش بینی زمان جوانه زنی بذرها و همچنین مدل­سازی ارقام برنج مورد مطالعه استفاده نمود.

برنج, دماهای کاردینال, سرعت جوانه زنی, مدل سازی