سعید فتاحی سیاه کمری - دانشجوی دکتری باغبانی، دانشگاه زنجان
حسین آرویی - گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
مجید عزیزی - گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
علی صالحی ساردویی - گروه علوم باغبانی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

    گیاه ریحان (Ocimum basillicum L.) یکی از مهم ترین گیاهان متعلق به خانواده نعناء است، پیکر رویشی آن حاوی اسانس (۵/۰ تا ۵/۱ درصد) است و در صنایع غذایی و عطرسازی مورداستفاده قرارگرفته است. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۹۳ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. فاکتورها شامل دو توده محلی ریحان (ورامین و قائن) و مقادیر مختلف عناصر کم مصرف و پرمصرف در ۹ سطح انجام شد. صفات اندازه گیری شده شامل ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، تعداد برگ، تعداد ساقه­های جانبی، وزن خشک گیاه، محتوی کلروفیل و کاروتنوئید و میزان اسانس بود. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر انجام شد. کلروفیل و کارتنوئید به صورت اسپکتروفتومتری آنالیز گردید. نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد ارزیابی در این پژوهش تحت تاثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفت. بیشترین میزان وزن خشک (۶۶/۷۷ گرم در مترمربع) متعلق به توده ورامین به همراه مصرف نانو کلات روی به مقدار (۵/۱ کیلوگرم در هکتار) بود. بیشترین میزان کلروفیل a (۵/۶ میلی­گرم در گرم وزن تر) به توده محلی قائن همراه با کاربرد ۶۰ کیلوگرم در هکتار اوره بود. توده محلی ورامین با ۹۳/۰ درصد اسانس برتری قابل توجهی نسبت به توده محلی قائن داشت. بین تیمارها و غلظت­های به کار رفته، در صفات مورد اندازه گیری مشاهده گردید. همچنین به نظر می­رسد کاربرد کودهای نانو و کود زیستی نیتروکسین می­تواند گام موثری در جهت بهبود عملکرد و کیفیت محصول و جایگزینی مناسب برای کاهش مصرف کودهای شیمیایی باشند.

اسانس, ریحان, رنگدانه های فتوسنتزی, نانوکلات