حسن مهدوی کیا - استادیار گروه گیاهان دارویی-مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب-دانشگاه ارومیه-ایران
عبداله احمدپور - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی پایدار، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه.

یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید و نگهداری گوجه فرنگی در ایران، بیماری لکه موجی با عامل Alternaria alternata می باشد. تحقیقات نشان داده است برخی متابولیت های ثانویه گیاهان دارویی در جلوگیری از رشد قارچ ها موثر بوده و جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی هستند. در تحقیق حاضر، برگ و سرشاخه گلدار آویشن، پونه، نعناع فلفلی، مرزه، نعناع ارومیه در مرحله شروع گلدهی، سرشاخه های گل دار بومادران زرد در مرحله گلدهی کامل و بذور رسیده رازیانه، شوید و زنیان در سال ۱۳۹۶ از باغ گیاهان دارویی مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب جمع آوری و پس از شناسایی مورد استفاده قرار گرفتند. برگ های بالغ گیاه دارویی اکالیپتوس نیز در تابستان سال ۱۳۹۶ از استان فارس، شهرستان فراشبند جمع آوری و مورد استفاده قرار گرفت. اسانس مواد گیاهی به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد و ترکیبات اسانس همه گونه ها با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی مشخص گردید. اثر ضد قارچی اسانس های استخراج شده روی رشد کلونی قارچ Alternaria alternata به روش اختلاط اسانس با محیط کشت PDA با غلظت های صفر، ۲۰۰، ۴۰۰، ۸۰۰ و ۱۲۰۰ ppm در سه تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد، نوع و غلظت اسانس بر جلوگیری از رشد کلونی قارچ تاثیر معنی داری دارد. بیشترین تاثیر بازدارندگی مربوط به اسانس مرزه، زنیان و آویشن در غلظت های ۸۰۰ و ۱۲۰۰ ppm و اسانس گیاه دارویی شوید در غلظت ۱۲۰۰ ppm می باشد.

اسانس, بیماری پس از برداشت, گاز کروماتوگرافی, مبارزه بیولوژیکی, Alternaria alternata