مهدی قسمتی - علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
فرید مرادی نژاد - دانشیار گروه علوم باغبانی و مرکز پژوهشی گیاهان ویژه منطقه دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

به دلیل عدم آگاهی از پرورش مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. f. & Esfand) این گیاه به صورت غیر اصولی و بی رویه از عرصه های طبیعی مناطق جنوبی برداشت می شوند بنابراین برنامه های توسعه کشت و پرورش گیاه ضروری به نظر می رسد. در زمستان ۱۳۹۶ در مزرعه تحقیقاتی جهاد کشاورزی شهر لار آزمایشی جهت بررسی اثرات کودهای آلی شامل کود گوسفندی (۲۰ ،۴۰ تن در هکتار)، کود گاوی (۲۰ ، ۴۰ تن در هکتار)، کمپوست زباله شهری (۱۰ ،۲۰ تن در هکتار)، ورمی کمپوست (۲۰ ،۴۰ تن درهکتار) و شاهد (عدم مصرف کود) بر صفات کمی و شیمیایی گیاه مورتلخ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار انجام شد. اواسط فروردین کل اندام رویشی گیاهان برداشت و وزن تر و خشک گیاه اندازه گیری شد و همچنین میزان آنتی اکسیدان کل، فنول و فلاونوئید برگ به روش اسپکتروفتومتری و درصد اسانس با روش تقطیر با آب و به وسیله دستگاه کلونجر تعیین گردید. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار وزن تر و خشک بوته از تیمار ۱۰ تن در هکتار کمپوست زباله شهری بدست آمد. بیشترین مقدار آنتی اکسیدان کل، فنول و فلاونوئید در تیمار ۴۰ تن کود گاوی مشاهده شد. از بین تیمارهای مورد آزمایش فقط تیمار ۱۰ تن در هکتار ورمی-کمپوست توانست افزایش معنی داری در مقدار اسانس نسبت به شاهد نشان دهد. بطورکلی وزن تر و خشک بوته بیشتر تحت تاثیر کود کمپوست زباله شهری افزایش یافت. تاثیر کودهای دامی بر مواد موثره نسبت به کود کمپوست بیشتر بود. و مقدار اسانس گیاه فقط تحت تاثیر ورمی کمپوست افزایش یافت.

کمپوست زباله شهری, کود گاوی, کود گوسفندی, مورتلخ