بهناز موحدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
میثم موسائی - گروه برنامه ریزی و توسعه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
سید محمد کاظم سجادپور - استاد گروه روابط بین الملل دانشگاه تهران، تهران ، ایران
ابراهیم متقی - استاد گروه علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران ، ایران
علی بقایی سرابی - استادیار گروه جامعه شناسی ، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، تهران، ایران

مهاجرت درحال حاضر در زمره­ی ده مسئله اول جهان است و موضوع مدیریت آن، اهمیت قابل توجهی یافته است. از آنجایی که کشور ایران به عنوان یک کشور مهاجرفرست با خروج سرمایه انسانی و اقتصادی مواجه است، شناخت و تحلیل نگرش محیط نهادی نسبت به مدیریت مهاجرت اهمیت می یابد. مطابق رویکرد نونهادگرایی، اسناد بالادستی بعنوان محیط نهادی ناظر بر مدیریت مهاجرت، نوع رویکرد کشورها را در چگونگی بهره گیری از فرصت ها و هماهنگی در سطح نهادهای اجرایی تعیین می­کند. هدف از این مقاله ، تفسیر و تحلیل محیط نهادی مدیریت مهاجرت به خارج از کشور با بهره گیری از روش تحلیل مضمون است. براساس الگوی مضمونی اسناد بالادستی مرتبط، مدیریت مهاجرت به خارج در کشور مبتنی بر چهار مقوله­ی «توجه به کرامت و ارزش والای انسانی»، «تقویت وفاق و همگرایی اجتماعی»، «جذب و مشارکت در توسعه ملی» و «پیشگیری از مهاجرت نخبگان» است. سه رویکرد حمایت­محور، فرصت­محور و تهدیدمحور از مضمون اسناد بالادستی استنتاج شده که رویکرد فرصت­محور وجه غالب دارد. جهت گیری سیاست ها در مورد تنظیم جریان مهاجرت نیروی کار ماهر، عمدتا مبتنی بر رویکرد سیاستی مشارکت است تا سیاست نگهداشت و بازگشت. با توجه به نتایج پژوهش، ایجاد گفتمان ملی مدیریت مهاجرت در کلیه­ی سیاست ها و برنامه های اجرایی در چارچوب یک سند ملی راهبردی مدیریت مهاجرت ضروری است.  

مدیریت مهاجرت, تحلیل نهادی, محیط نهادی, اسناد بالادستی