محمود احمدی - استادیار اقلیم شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
عباس علی داداشی - دانشجوی دکتری آب وهواشناسی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی بارش در ایران در دو دهه اخیر است. نخست، دادههای پایگاه داده- بارش یاختهای APHRODITE با تفکیک مکانی ۲۵/۰ × ۲۵/۰ درجه قوسی در بازه زمانی ۱/۱/۱۹۵۱ تا ۳۱/۱۲/۲۰۰۷ استخراج شد. برای دستیابی به تغییرات درون دههای بارش، از روشهای نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، شاخص انسلین محلی موران، و لکههای داغ با استفاده از قابلیتهای برنامهنویسی در دو محیط  و  بهره گرفته شد. نتایج نشان داد تغییرات درون دههای بارش در ایران دارای الگوی خوشهای بالاست. در این میان، بر اساس شاخص محلی موران و لکههای داغ، بارش در کرانههای ساحلی دریای خزر و بخشهای غرب و جنوب غرب کشور (عمدتا زاگرس) دارای خودهمبستگی فضایی مثبت (خوشههای بارش با ارزش بالا) است و در بخشهایی از نواحی مرکزی و همچنین بخشهایی از جنوب شرق کشور دارای خودهمبستگی فضایی منفی (خوشههای بارش با ارزش پایین) است. در سایر مناطق، بارش هیچگونه الگوی معنیدار یا خودهمبستگی فضایی نداشته است. به طور کلی، بیشترین تغییر الگوهای بارشی متعلق به فصل پاییز است، سپس فصل تابستان. همچنین، کمترین تغییرات نیز مربوط به فصول بهار و زمستان است. برون دادهای آمارههای مورد مطالعه بیانگر آن است که در دهههای اخیر تغییر اقلیم نمودی آشکارتر یافته و الگوهای پربارش در مناطق جنوبی در حال عقبنشینی است و فقط در حال محدودشدن به کانونهای عمده در زاگرس و کرانههای دریای خزر است.

ایران, بارش, پایگاه بارش یاختهای APHRODITE, خودهمبستگی فضایی