کورش صالحی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

با ورود اعراب مسلمان به ایران و انقراض اشراف درجه اول ساسانی، دهقانان به عنوان حکام محلی و کدخدایان روستاها اداره بخش مهمی از جامعه ایران را به دست گرفتند. و از آنجا که آنان امیدی به بازگشت نظام قدیمی ساسانی نداشتند، تصمیم به برقراری ارتباط با نیروهای اسلامی گرفتند. اعراب مسلمان نیز که در ابتدا از دهقانان برای نظارت بر کشور یاری طلبیده بودند، با حکام محلی صلح کردند و به آنان مسئولیتی را که در دوره ساسانی داشتند سپردند. در این روند، دهقانان نواحی غربی قلمرو ساسانی با دهقانان نواحی داخلی و شرقی از نظر اسلام پذیری و ارتباط با اعراب یکسان نبودند. زمان فتوح و فاصله جغرافیایی از مرکز خلافت اسلامی در این میان موثر بوده است. ورود اعراب و ترک ها در سده های اول و سوم مهم ترین عامل زوال دهقانان در ایران بود. روش این پژوهش و جهت گیری شیوه گردآوری داده ها، تاریخی بوده است.

دهقانان, فتوح اسلامی, بین النهرین, خراسان, ماوراء النهر