حسین سیمایی صراف - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی
جواد معتمدی - دانش آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه قم

پراگماتیسم، دیدگاهی است که فارغ از آغاز و ذات اشیاء به دست آورد و نتایج و واقعیت­های عملی آن چیز می­اندیشد. از این تعریف می­توان تاثیر گسترده پراگماتیسم بر همه علوم اجتماعی را درک کرد. در عرصه حقوق نیز در آغازین سالهای قرن بیستم، تاملات پراگماتیستی جولان دادند. در مقاله حاضر به تاثیر این نگرش بر تفسیر قضایی پرداخته­ایم. بدین منظور، چهارچوب و ارکان تفسیر کلاسیک را برشمرده ایم و در برابر، تاثیر پراگماتیسم را بر هر یک از ابعاد مطالعه نموده­ایم. هدف منطق کلاسیک حقوق، تمایز نگاه صواب از ناصواب است. اما از نگاه پراگماتیست­ها همه رویکردها، حتی آنها که کاملا در برابر هم صف میکشیدند می­توانند درست باشند. در بعد تفسیری، رویکرد کلاسیک، متن گرا و نظام مند است. نظام مندی تفسیر سنتی در چند بعد تجلی می­یابد: ماهیت شناسی، اصول محور بودن و تفسیر منطقی. در برابر، پراگماتیسم حقوقی بافتار گرا و فاقد انسجام تفسیری، ماهیت گریز و استقرا گراست.

پراگماتیسم, تفسیر قضایی, نظام مندی, متن گرایی, قیاس حقوقی