علی شمس الدینی - استادیار گروه جغرافیا، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت
حسن مهرزاد - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دانشگاه خوارزمی تهران، ایران.
ببراز کریمی - مدرس گروه شهرسازی، واحد صفاشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، صفاشهر، ایران

کشاورزی یکی از مهمترین بخش های اقتصادی کشور است که هر محصول آن شرایط اقلیمی و محیطی خاصی را می طلبد، لذا اقلیم شناسان توجه ویژه ای به آمایش سرزمین داشته و منابع اکولوژیکی را با روش های مناسب ارزیابی می کنند. هدف این تحقیق، شناخت عوامل و عناصر اقلیمی موثر در کاشت انجیر در استان فارس و پهنه بندی نواحی مستعد کاشت این محصول از نظر اقلیمی و محیطی، با استفاده از توانایی GIS در تلفیق لایه های مختلف و در قالب مدل های مختلف است. در این بررسی، شش عنصر اقلیمی (میانگین، حداکثر و حداقل مطلق دما، میانگین و حداکثر رطوبت و بارش) از ۲۱ ایستگاه سینوپتیک، اقلیم­شناسی و باران­سنجی در استان فارس و نیز ۵ پارامتر محیطی (ارتفاع، شیب، نوع­خاک، فرسایش و کاربری­اراضی) به کار گرفته­شده است. ابتدا عناصر اقلیمی، با توجه به ناقص بودن آنها، با دو روش­ «تفاضل­ها» و «نسبت­ها» بازسازی شده، سپس نقشه­های مربوط به این پارامتر­ها و عناصر در GIS تهیه و با استفاده از منطق­فازی و معیارهایی که برای کاشت درخت انجیر در نظر گرفته می­شود، استاندارد و وزن دهی شده و درنهایت با استفاده از منطق­فازی با هم تلفیق، و نقشه پهنه­بندی اراضی مستعد کاشت انجیر در استان ­فارس بدست آمد. نتایج تحقیق، نشان داد که ۳۲ درصد از اراضی برای کاشت انجیر بسیار مناسب، ۴۰ درصد دارای قابلیت متوسط و ۲۲ درصد نیز برای کاشت انجیر نامناسب هستند. ضمن اینکه ۶ درصد از اراضی نیز فاقد ارزش مکان­یابی بوده (اراضی دریاچه­ای، شوره­زارها و ...) که از تحلیل حذف شده است.

اقلیم کشاورزی – GIS, مکانیابی – منطقفازی – انجیر