حسین منصوریان - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
احمد پوراحمد - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حسن عاشوری - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

با رشد شتابان شهرنشینی و گسترش فیزیکی شهرها، پدیده پژمردگی شهری، بافت مرکزی بسیاری از شهرهای بزرگ جهان توسعه­یافته و درحال­توسعه را دربر گرفته است. پژمردگی شهری، تنزل عملکردی و کالبدی بافت مسکونی و درپی آن، فضای اجتماعی شهر است. هسته مرکزی شهر تهران که در گذشته­ای نه­چندان دور، از مراکز مهم و پویای این شهر محسوب می­شد، اکنون نشانه­های پژمردگی شهری را در خود آشکار ساخته است. براساس این، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر پژمردگی شهری در ناحیه ۳، منطقه ۱۲، شهر تهران است. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش­نامه محقق ساخته، به­طور تصادفی ساده از دویست خانوار ساکن در محدوده مورد مطالعه گردآوری شده است. از آزمون آماری تی تک­نمونه­ای برای مقایسه میانگین­ها، تحلیل عاملی برای کاهش تعداد متغیرهای مستقل و شناسایی ابعاد پژمردگی شهری و درنهایت از تحلیل رگرسیون برای شناسایی عوامل موثر بر شکل­گیری پدیده پژمردگی شهری در ناحیه ۳، منطقه ۱۲ شهر تهران در محیط نرم­افزار آماری اس.پی.اس.اس. استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که براساس ادراک ذهنی ساکنان محلی و نتایج حاصل از آزمون آماری تی تک­نمونه­ای، ناحیه ۳، منطقه ۱۲ شهر تهران دچار وضعیت پژمردگی شهری شده است. نتایج تحلیل عاملی بیانگر آن است که پژمردگی شهری، پدیده­ای چندبعدی و پیچیده است. درمیان ابعاد گوناگون پدیده پژمردگی، چهار عامل ویژگی­های اجتماعی محله، کیفیت فیزیکی محله، کیفیت مسکن و سرمایه اجتماعی، مهم­ترین پیش بینی کننده های پژمردگی شهری در محدوده مورد مطالعه هستند. این چهار عامل، بیش از ۶۷% واریانس پژمردگی شهری را در محدوده مورد بررسی تبیین می­کنند.

شهرنشینی, پژمردگی شهری, تحلیل عاملی, تحلیل رگرسیون, شهر تهران