مریم عطاپور - گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
سعید محرمی پور - گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
جعفر کامبوزیا - گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی

کرم ساقه خوار مهمترین آفت برنج در شمال کشور بوده که به صورت لاروهای کامل در داخل ساقه های به جا مانده برنج و علف های هرز زمستان را سپری می کند. به منطور تعیین ا ستراتژی زمستان گذرانی این آفت و تغییرات مقاومت به سرما در آن ، لاروهای زمستان گذران از مزارع برنج موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت طی ماه های مهر تا اسفند ۱۳۸۳ جمع آوری شدند. به دلیل ریزش حدودا دو متر برف در اوادخر بهمن نمونه برداری از لاروهای زمستان گذران در این ماه امکان پذیر نبود . میانگین نقطه انجماد بدن لاروهای جمع شده در مهر ماه ۸/۱۸ – درجه سانتی گراد بود اما از آبان این دما به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت و به C ۴/۱۲- رسید و تا قبل از ریزش برف در بهمن تغییر چندانی نکرد. نقطه انجماد لاروهای جمع آوری شده در اسفند ماه باز هم افزایش یافت و به C ۲/۸- رسید بیش از ۹۰ درصد از لاروهای جمع آوری شده در ماه های مختلف پس از ۲۴ ساعت تیمار در دمای ۱۰- و نیز ۱۵- درجه سانتی گراد زنده ماندند ولی درصد بقاء درمورد لاروهایی که ۲۴ ساعت در دمای ۲۰- درجه سانتی گراد نگهداری شده بودند. از ۳۰درصد در مهر ماه به ۸۰ درصد در آبان و ماه های بعد از آن افزایش یافت. به دلیل افزایش قابل توجه نقطه انجماد بدن لاروها در زمستان و زنده ماندن نمونه ها پایین تر از این دما، به نظر می رسد که لاروهای زمستان گذران کرم ساقه خوار برنج در ایران جزء حشرات مقاوم به سرما و یخ زدگی باشند. از آنجا که از اواخر آبان ماه نقطه انجماد و تحمل حشره به سرما تغییرات قابل ملاحظه ای یافته است. می توان انتظار داشت که لاروهای حشره دراین ماه وارد مرحله اصلی دیاپوز شده اند.

کرم ساقه خوار برنج, زمستان گذرانی, مقاومت به سرما, نقطه انجماد