علیرضا کوچکی - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد
مهدی نصیری محلاتی - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد
محسن جهان - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد

کشت بوم ها، بوم نظام هایی با کارکردهای متعدد هستند که برای تولیدمحصولات خاص مدیریت میشوند. اما مدیریت نادرست و فشار بر آنهامنجر به تخریب ساختار و کارکرد کشت بوم ها شده و لزوم توجه و بررسیسلامت آنها را ضروری میسازد. در این پژوهش سلامت کشت بوم هایاستانهای غرب و شمال غربی ایران شامل اردبیل، آذربایجان شرقی،آذربایجان غربی، کردستان، زنجان، کرمانشاه، لرستان، همدان و ایلامطی سالهای ۱۳۳۱ تا ۱۳۹۱ از لحاظ ساختاری، کارکردی، سازمانی ودر نهایت سلامت کل بررسی شد. سلامت ساختاری با استفااده از ۱۳سنجه، کارکردهای مختلف کشت بوم از طریق ۱۱ سنجه و سازمانکشت بوم که نشاندهنده توانایی سیستم در حفظ ساختار و کارکرد خوداست، توسط ۶ سنجه موثر و مرتبط ارزیابی شدند. نتایج به دست آمدهنشان داد که تمامی استانهای مورد بررسی از لحاظ سلامت کل درمرتبه ضعیف هستند. از لحاظ سلامت ساختاری استان کردستان دارایبیشترین امتیاز و استان ایلام دارای کمترین امتیاز بود. از نظر سلامتسازمانی بیشترین امتیاز مربوط ب استان آذربایجان شرقی و کمترینامتیاز مربوط ب استان کردستان بود. رتبه بندی استانهای مورد بررسیاز لحاظ سلامت کارکردی نیز متفاوت بود و بیشترین امتیاز برای سلامتکارکردی متعلق به استان کرمانشاه و کمترین امتیاز برای استان ایلاممحاسبه شد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص سلامت کل (که حاصلجمع سلامت کارکردی، ساختاری و سازمانی است( نشان داد ک استانهمدان دارای بیشترین میزان سلامت کل کشت بوم بود و استان ایلام ازلحاظ سلامت کل کشت بوم در پایین ترین رتبه قرار گرفت.