علی اکبر شمسی پور - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران
سیف اله کاکی - دانشجو
سیدمیثم جاسمی - دانشجو
ایوب جعفری - دانشجو

 هدف پژوهش حاضر شناخت سازوکار بارش­های سنگین غرب و جنوب­غرب ایران با روش تحلیل همدیدی و ترمودینامیکی است. برای واکاوی مطالعه موردی فرودین سال ۱۳۹۵، نخست آمار ساعتی بارش ۷۰ ایستگاه همدید در منطقه پژوهش و ۱۰ ایستگاه همدید خارج از منطقه از سازمان هواشناسی تهیه و مقدار بارش هر ایستگاه محاسبه و در محیط نرم­افزار Arc/map۱۰پهنه­بندی شد. سپس شاخص­های ناپایداری Ki، Li،TTi، Cape و Sweat ایستگاه­های کرمانشاه و اهواز اخذ و تحلیل شدند. در نهایت نقشه­های همدیدی تحلیل شد. بر اساس شاخص­های ناپایداری، میزان ناپایداری جو در بیشتر موارد متوسط بوده و شرایط ایجاد همرفت و توفان تندری، رعدوبرق و گاهی نیز بارش برف فراهم بوده است. تحلیل نقشه­های همدیدی تراز دریا نشان داد در روزهای قبل از بارش، غرب ایران زیر نفوذ زبانه پرفشار سیبری قرار داشته و همزمان مراکز کم­فشار روی دریای مدیترانه تشکیل شده­اند که با جابجایی شرق­سوی آن­ها شرایط برای ایجاد ناپایداری و رخداد بارندگی در منطقه فراهم شده است. ریزش هوای سرد مراکز پرارتفاع به پشت ناوه مستقر در اطراف مدیترانه و عرض­های پایین­تر و انتقال هوای گرم و مرطوب به جلوی ناوه باعث تقویت سامانه بارشی و در نهایت سبب شکل­گیری بارش­های سنگین در منطقه شده است. شاخص­های فیزیکی و دینامیکی جو نیز گویای آن است که مقادیر مثبت تاوایی، سرعت رودباد و امگای منفی به بیشینه خود در زمان بارندگی رسیده است.

بارش سنگین, شاخص ناپایداری, نوارغربی ایران, کمفشارمدیترانه وسودان