نورمحمد یعقوبی - دانشیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان.
محمدنبی شهیکی تاش - دانشیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان.

مطالعات انجام شده در بخش صنعت ایران موید این واقعیت است که در بیش از ۵۰ درصد فعالیت های بخش صنایع کارخانه ای ایران، ساختار انحصار موثر حاکم است. هدف محوری این مقاله این است که بررسی شودچه میزان هزینه رفاهی ناشی از چنین ساختاری به جامعه تحمیل شده است.در این تحقیق، براساس شاخص­های هاربرگر و پوزنر، محاسبات مربوط به برآورد هزینه رفاهی انحصار در صنعت ایران در سال ۱۳۸۹ انجام شده است. در این تحقیق، جز اخلال قیمتی برمبنای دو سناریو محاسبه شده است. در سناریوی اول، از رویکرد راجر، باسو و فرنالد (۱۹۹۵) و در سناریوی دوم، جز اخلال قیمتی برمبنای رویکرد هاربرگر و با استفاده از نسبت سود به فروش محاسبه شده است.یافته های تحقیق برمبنای نگرش هاربرگر و سناریوی اولنشان می دهند که هزینه رفاهی بیش از ۷ درصد فروش صنایع انحصاری است. همچنین، اگر علاوه بر مثلث رفاه، مولفه های دیگر، مانند رانت اقتصادی و هزینه های صرف شده در راستای کسب قدرت انحصاری را درنظر بگیریم، هزینه رفاهی که صنایع انحصاری بر جامعه تحمیل می کنند درحدود ۷/۲۶ درصد فروش آن ها است. همچنین، مقادیر هزینه رفاهی ناشی از انحصار برمبنای سناریوی دوم، برای شاخص هاربرگر و پوزنر به ترتیب درحدود ۴/۵ و ۹/۲۳ درصد فروش صنایع انحصاری است.

هزینه رفاهی, هاربرگر, پوزنر, اخلال قیمتی