سیدمحمدحسین ذاکری - استادیار بخش معماری دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز
فاطمه صفرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز

این مقاله پاسخ به این سوال است که، آیا چگونگی تعریف فضایی (متغیر مستقل) می تواند بر ارزیابی های ادراکی و میزان رضایت کاربران از محیط (متغیر وابسته) در یک فضای پرازدحام تاثیرگذار باشد یا خیر؟ تعریف فضایی خاص مطالعه شده در این تحقیق، فضای انتظار مراکز درمانی و ارتباط بین محورهای سیرکولاسیون و فضای نشستن سالن انتظار است. فرضیه تحقیق این است که کاربران در فضاهای انتظار شلوغ، احساس راحتی و امنیت کمتری دارند. در این تحقیق تبیین شده است که چگونه در جایی که مرزهای تعریف شده فضایی کمتری بین فعالیت ها هست (یعنی حالتی که مردم از جهات مختلف عبور می کنند) این اختلال بسیار بیشتر است و کاربران دریافت منفی تری از فضا دارند. برای بررسی این مسئله با روش تحقیق همبستگی، مطالعه در سالن انتظار بخش شیمی درمانی سه مرکزدرمانی اصلی در شهر شیراز انجام شد: سالن انتظار بخش شیمی درمانی درمانگاه های امام رضا(ع)، مطهری، و نمازی، که از نظر ویژگی های محیطی، طراحی تقریبا مشابهی دارند، ولی ازنظر رابطه فضای انتظار و محورهای سیرکولاسیون شرایط متفاوتی دارند. نتایج مطالعه روی ۲۴۰ بیمار نشان داد که در طراحی سالن های انتظار هرچه تفکیک و تعریف فضایی بین محورهای سیرکولاسیون و فضای انتظار ضعیف تر صورت گرفته باشد، محیط از طرف استفاده کنندگان منفی تر و استرس زاتر درک می شود. تاثیر جنسیت نیز در انجام این ارزیابی بررسی شد. از نظر ادراکی، فضا در ذهن هردو جنس (مونث، مذکر) تقریبا مشابه ترسیم شده بود.

ادراک فضا, محیط درمانی, تعریف فضا, سیرکولاسیون, فضای انتظار بیمارستان