شهرام پوردیهیمی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
بهادر زمانی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
صمد نگین تاجی - --

مسکن و محیط های مسکونی به عنوان انسانی ترین موضوع معماری، تامین کننده نیازهای متنوع انسان و زمینه ساز آرامش، سلامت، پرورش و خودشکوفایی انسان هاست؛ ولی از نظر صاحب نظران محیط های مسکونی از اواسط قرن نوزدهم به بعد در پاسخگویی به این نیازها توفیق چندانی نداشته اند. اگرچه از آن زمان اصلاح گرانی سعی کرده اند تا برای حل این نارسایی چاره ای بیندیشند با این وجود الگوهای طراحی ارائه شده توسط آن ها نتوانسته است فرایندهای موثر بر معانی متعدد از خانه را با نگرشی کامل و جامع تبیین کند. بنابراین تحقیق پیرامون ابعاد گسترده مفهوم خانه برای ارائه الگوهای طراحی، ضروری به نظر می رسد. مقاله حاضر در نظر دارد تا با بازاندیشی رویکردهای طراحی به مسکن و با بررسی محدودیت ها و توانمندی های آن ها به فرایندی پویا، که پاسخگوی نیازهای انسانی و روش های متنوع زندگی باشد، دست یابد.براساس چنین هدفی این تحقیق از نوع بنیادی و بر ماهیت و روش تحقیق کیفی استوار است. تحقیق با چنین روشی به بازشناسی لایه های متعدد مفهوم خانه که بیانگر تنوع نیازهای انسانی در لایه های اجتماعی- فرهنگی، زبان شناسانه، تاریخی، پدیدارشناختی، و روان شناختی است؛ می پردازد و با دیدگاهی کل نگر تصاویر موجود از خانه را بررسی و در الگویی جامع جمع و ارائه کرده است. طراح با داشتن چنین دید جامعی از مفهوم خانه می تواند فرایندهای موثر بر مفهوم « خود- مکان » را که شامل تاثیرپذیری از گذشته، حال و آینده می شود ساکنان خانه را بازشناسد. چنین شناختی امکان تشخیص عوامل موثر و مرتبط با طراحی خانه برای یک فرد براساس نیازهای همه دوره های زندگی آن شخص را فراهم می کند. 

مسکن, محیط, نیاز انسان