هادی تحسینی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
محسن احمدپور - مرکز پژوهشی حوضه اقلیمی خزر، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

فلزآرسنیک به ­عنوان یکی از فلزات سنگین آلاینده­ اکوسیستم ­های آبی موجب ایجاد مسمومیت و نگرانی در مصرف ماهی شده­ است. پژوهش حاضر با هدف بررسی غلظت فلز آرسنیک در بافت کبد و عضله، هم­ چنین ارتباط آن با وزن و طول چنگالی ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان (Oncorhynchus mykiss) و ارزیابی خطر مصرف آن انجام شد. ۶۰ قطعه ماهی قزل­ آلای رنگین­ کمان در دو حوضچه پرورش ماهی واقع در شهرستان ­های سنندج (روستای ننله) و کامیاران (روستای دیوزناو) تهیه گردید (تعداد ۳۰ قطعه از هر حوضچه) و پس از هضم اسیدی نمونه­ های  مذکور، غلظت فلز آرسنیک به­ وسیله دستگاه جذب اتمی مدل Phonix ۹۸۶ اندازه ­گیری شد. میانگین غلظت فلز آرسنیک دربافت­ هایکبدو عضله به ­ترتیب  ۲۸/۱۶ و ۱۵/۶۸ میکروگرم برگرم وزن خشک به ­دست آمد. تجمع آرسنیک در بافت کبد بیش از بافت عضله مشاهده شد (۰/۰۵>P). ارتباط نسبتا قوی بین غلظت این فلز با طول چنگالی و وزن کل داشت (۰/۰۱>p). هم ­چنین نتایج نشان داد بین حوضچه­ های شهرستان کامیاران و سنندج از لحاظ غلظت آرسنیک در بافت­ های مورد مطالعه، تفاوت معنی­ داری وجود نداشت. با توجه به نتایج محاسبه شاخص خطر برای مصرف روزانه ۲۵ گرم ماهی خطرمصرف وجود دارد و مقدار حداکثر مصرف روزانه مجاز  ۱/۳ گرم برای یک فرد بالغ ۷۰ کیلوگرمی محاسبه گردید. با مقایسه غلظت­ های اندازه ­گیری شده این تحقیق با حد مجاز استانداردهای بین المللی در بافت عضله مشخص شد، غلظت آرسنیک بیش از استانداردهای­ USEPA، FAO و WHO می ­باشد.

آرسنیک, قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss), کبد, عضله