نسرین نادری راد - گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
کامران رضایی توابع - گروه شیلات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، صندوق پستی: ۴۱۱۱
سید مهدی برقعی - دانشکده مهندسی شیمی و نفت، دانشگاه صنعتی شریف، تهران

 استفاده مجدد از آب­های نامتعارف مانند انواع فاضلاب با رعایت اصول محیط زیستی از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق با هدف امکان سنجی پرورش و بررسی عملکرد رشد و بازماندگی دو گونه ماهی کپور نقره ای (رژیم غذایی فیلترکنندگی) و ماهی کپور معمولی (رژیم غذایی پوده خواری) در غلظت های مختلف فاضلاب و هم ­چنین مطالعه اثر حضور این دو گونه بر پارامترهای کیفی فاضلاب شامل BOD، COD، TSS، TDS، نیترات و فسفات در فاز دوم تصفیه خانه فاضلاب شهر مهدی ­شهر (با روش لجن فعال) در استان سمنان انجام گردید. برای این تحقیق، پنج تیمار غلظتی فاضلاب شامل تیمار شاهد (بدون فاضلاب) و تیمارهای ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد فاضلاب خروجی از تصفیه خانه با سه تکرار در مخازن ۸۰ لیتری در نظر گرفته شد. در هر مخزن ۱۰ قطعه ماهی کپور معمولی و ۱۰ قطعه ماهی کپور نقره ای با میانگین وزنی ۵±۳۰ گرم معرفی شد و در یک دوره یک ماهه، عملکرد رشد و بازماندگی ماهی در تیمارهای مختلف مورد مقایسه قرار گرفت. هم­ چنبن تغییرات شاخص های مختلف فاضلاب در تیمار ۱۰۰ درصد فاضلاب با حضور ماهی و بدون حضور ماهی (شاهد) مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج به دست آمده، بیش­ ترین میزان افزایش وزن (WG) (%۱۸) و ضریب رشد ویژه (SGR) (۰/۲۳) مربوط به دو تیمار ۷۵ و ۱۰۰ درصد فاضلاب بود. هم ­چنین در تیمار ۱۰۰ درصد فاضلاب با حضور ماهی نسبت به تیمار شاهد (بدون حضور ماهی) در طول دوره تحقیق، پارامترهای BOD، COD، TSS، نیترات و فسفات در یک روند زمانی به طور معنی داری (۰/۰۵≥P) روند کاهشی نشان دادند، درحالی ­که این روند برای پارامتر TDS دارای روند افزایشی بود. نتایج به ­دست آمده نشان داد که فاضلاب تصفیه شده شهری بدون اختلاط آب نیز قابلیت استفاده مجدد در آبزی پروری گونه های مقاوم به شرایط محیطی مانند گونه های پرورشی خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) را دارد. هم ­چنین، حضور گونه آبزی با توجه به رژیم غذایی، نقش قابل ملاحظه ای در بهبود پارامترهای کیفی قاضلاب دارد.

ضریب رشد ویژه, فسفات, نیترات, Cyprinus carpio, Hypophthalmichthys molitrix