سید محمد مستولی زاده - استادیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان
لیلا سلیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان

هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه پیچیدگی اقتصادی و شاخص توسعه انسانی در کشورهای توسعه ­یافته و در حال­ توسعه است. بر این اساس، برای اندازه­گیری میزان دانش به کاررفته در تولیدات یک کشور، شاخص­های مختلفی از جمله، شاخص پیچیدگی اقتصادی و توسعه ­انسانی وجود دارد. برای این منظور، داده­های­ پیچیدگی اقتصادی و شاخص توسعه انسانی و هم چنین، شاخص­های تاثیرگذار متغیرهای نهادی چون آزادی اقتصادی، ثبات سیاسی و حاکمیت قانون، مربوط به ۲۸ کشور طی دوره زمانی  ۲۰۱۷-۱۹۹۷، با استفاده از روش خود توضیحی با وقفه­های گسترده پنل ( ) به کار گرفته شده­اند. نتایج حاصل از آزمون­ نشان می­دهد، در کشورهای توسعه­یافته رابطه علی یک طرفه­ای از شاخص توسعه انسانی به سمت پیچیدگی اقتصادی وجود دارد. بنابراین؛ طبق نتایج حاصل، تاثیرگذاری شاخص توسعه انسانی و ثبات سیاسی در بلندمدت بر پیچیدگی اقتصادی، مثبت و معناداراست، هم چنین شاخص آزادی اقتصادی در بلندمدت تاثیر منفی و معنا­داری بر پیچیدگی ­اقتصادی دارد، با این وجود شاخص حاکمیت قانون در این کشورها تاثیر معنا­داری بر پیچیدگی اقتصادی ندارد. در مقابل، یافته­ها نشان می­دهند، در کشور درحال­توسعه رابطه علی یک طرفه­ای از شاخص پیچیدگی اقتصادی به سمت شاخص توسعه انسانی وجود دارد، به طوری که، پیچیدگی اقتصادی و ثبات سیاسی در بلندمدت تاثیر منفی و معناداری بر شاخص توسعه انسانی دارند و تاثیرگذاری شاخص حاکمیت قانون و آزادی اقتصادی  بر شاخص توسعه انسانی مثبت و معنادار می­باشد.طبقه بندی JEL : O۱۵, O۴۳ ,O۱۷

توسعه انسانی, پیچیدگی اقتصادی, خود توضیحی با وقفه ­های گسترده