کریم آذربایجانی - استاد گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان
سید کمیل طیبی - استاد گروه اقتصاد دانشگاه اصفهانl
حلیمه صفا درگیری - کارشناس ارشد دانشگاه اصفهان

با جایگزین شدن ابزاری به نام تحریم به جای جنگ و اعمال قوه قهریه، دامنه کاربرد این پدیده از دهه آخر قرن بیستم به گونهای افزایش یافته است که برخی تحریمها، همانند جنگ، یکی از واقعیتهای زندگی امروز قلمداد می شود. مشاهده صحنه بینالمللی این واقعیت را آشکار میسازد که طیف وسیعی از کشورهای جهان، از جمله جمهوری اسلامی ایران، در مقاطعی از حیات اقتصادی خود با چالش اینگونه تحریمها مواجه بودهاند و امنیت اقتصادی آنها تحت الشعاع قرار گرفته است. بنابراین، در این پژوهش، با استفاده از مدل جاذبه، به ارزیابی اثر تحریمهای اقتصادی ایالات متحده و اتحادیه اروپا، از حیث شدت اعمال آنها، بر تجارت غیرنفتی ایران و نمونهای چهارده تایی از شرکای عمده تجاری آن طی سالهای ۲۰۰۰ ۲۰۱۱ پرداخته شد. در این زمینه، برای تفکیک آثار تحریم بر حوزههای مختلف تجارت غیرنفتی از پنج کد کالایی شماره صفر، دو، پنج، شش و هفت طبقهبندی استاندارد تجارت بینالملل استفاده شد. طبق نتایج، در بیشتر گروههای کالایی منتخب ضریب دو متغیر تحریم گویای آثار معکوس آنها بر جریان تجارت است. به عبارت دیگر، تحریم محدود جز در زمینه صادرات کد کالایی شماره هفت و تحریم گسترده جز در زمینه صادرات کد کالایی شماره پنج در سایر موارد اثر منفی و معنیداری بر جای گذارده است.

تجارت بین الملل, تحریم اقتصادی, داده های پانل, کدگذاری استاندارد تجارت