غلام حسن جعفری - استادیار، ژئومورفولوژی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

غالب لندفرمهای مناطق مرتفع ایران، شباهت زیادی به سیرک یخچالی دارد، هر چند ارتفاع برف مرز دائمی کنونی این نواحی، بالاتر از مرتفعترین قلههای کوهستانی موجود است. در تمام بررسیهای یخچالی کواترنری، توجه ویژهای به تعیین ارتفاع برف مرز دائمی، بر اساس شناسایی ارتفاع مطلق کف سیرکها شدهاست. در توده کوهستانی الوند، مسلط به شهر همدان با ارتفاع بیش از ۳۵۰۰ متر و عرض جغرافیایی ۵/۳۴ درجه شمالی، اشکال سیرکی زیادی دارد، که حاکی از فعالیت فرایند یخچالی کواترنری میباشد. ارتفاع برف مرز دائمی این توده کوهستانی، با دو روش رایت و شیب- جهت برآورد شدهاست. بررسیهای متعدد میدانی دال بر این است که تجمع برف در نزدیکی دیواره سیرک از شرایط مطلوبتری برخوردار است. بر این اساس در این مقاله، توجه ویژهای به شکل سیرک های یخچالی، با توجه به نحوه توزیع خطوط منحنی میزان، از قله به طرف کوهپایه، شده تا بتوان ارتفاع محل تغییر دیواره به کف سیرک را مشخص و با برآورد ارتفاعی که بیش از ۶۰ درصد از ارتفاعات متعلق به سیرکها بالاتر از آن، قرار دارد، ارتفاع برف مرز دائمی را برآورد نمود. ارتفاع چنین تغییری در دامنههای دامنههای نسار با دامنههای نگار یکسان نبوده و در نتیجه ارتفاع برف مرز دائمی دامنهها متفاوت میگردد. این ارتفاع به روش شیب- جهت با توجه به سه فاکتور عرض جغرافیایی، مقدار شیب و جهت شیب ناهمواری نیز برآورد شده که مطالب فوق را تایید میکند.

فرایند, فرم, کواترنری, همدان, سیرک