علی شماعی - دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
سجاد قاسمی کفرودی - کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
ثروت الله مرادی - کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

توسعه کالبدی- فضایی شتابان شهر کرج طی سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ از جمعیت ۱۴۵۲۶ نفری در سال ۱۳۳۵ و حدود km۲مربع وسعت به جمعیتی حدود ۱۶۱۴۶۲۶ نفر و وسعتی حدود ۱۸۷km مربع در سال ۱۳۹۰ رسیده است. این رشد شتابان و متمرکز منابع اکولوژیک از جمله خاک های حاصلخیز،  معدنی، منابع آب سطحی و زیرزمینی را تخریب کرده است. توسعه ی نامتعادل کاربری ها و به دنبال آن ناهنجاری های اجتماعی و اقتصادی شهر ناشی از این فرآیند است. یکی از راه هایی که برای مقابله با چنین رشد نابسامانی در دنیا مطرح شده، بهره گیری از الگوی رشد هوشمند شهری در تهیه طرح های توسعه شهر است. رشد هوشمند با تمرکز بر تجدید حیات شهری و گسترش گزینه های حمل و نقل عمومی به دنبال ایجاد جوامعی است که مردم به زندگی در آن رغبت نشان دهند. هدف این پژوهش تبین رشد هوشمند و تحلیل فضایی آن است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با بهره گیری از مدل های آنتروپی شانون و هلدرن و رشد هوشمند شهری، طی سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ است. نتایج حاصله نشان می دهد که شهر کرج از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ رشد پراکنده ای در چند هسته جداگانه و ناموزون داشته است. ضریب آنتروپی محاسبه شده (۴۲۶۲/۲) در سال ۱۳۹۰ توسعه ناموزون و غیرهوشمند را در سطح بالایی نشان می دهد. همچنین از میان چهار الگوی کالبدی مورد بررسی، الگوی چهارم (ساخت) متعادل منسجم همراه با محور - مراکز ناحیه ای و محله ای پس از وزن دهی، با امتیاز ۱۱۶ به عنوان الگوی مناسب جهت توسعه آتی شهر کرج انتخاب گردید.

توسعه کالبدی- فضایی, تحلیل فضایی, شهر کرج, توسعه متعادل, رشد هوشمند شهری