محبوبه معماری - دکتری مدیریت منابع انسانی دانشگاه خوارزمی
آرشام شرفایی - دانشجوی دکتری مدیریت منابع انسانی دانشگاه خوارزمی
فاطمه معماری - کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

با توجه به اهمیت پیامدهای مهاجرت نخبگان در کشور پژوهش های زیادی در این زمینه توسط محققان صورت پذیرفته است اما بیشتر بر روی عوامل خروج از کشور تمرکز شده است و کمتر به این موضوع که چه عواملی منجر به عدم خروج نخبگان از کشور می شود و یا علت بازگشت تعدادی از نخبگان به کشور چیست، پرداخته شده است.از این رو در این پژوهش تلاش گریده است تا عواملی که مانع از خروج نخبگان از کشور و یا موجب بازگشت آنان به کشور می شود، تحت عنوان عوامل دافعه و عوامل بازدارنده مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر از حیث هدف یک پژوهش کاربردی- توسعه ای و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات، تحقیقی توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. همچنین از منظر گردآوری داده ها با توجه به ماهیت تحقیق و قطعیت داده ها از نوع پژوهش های آمیخته اکتشافی یا ترکیبی است. در مرحله کیفی نمونه آماری ۱۲ نفره و در مرحله کمی تعداد ۳۷۵ نفر از بین نخبگان بنیاد ملی نخبگان ، باشگاه پژوهشگران جوان و همچنین نخبگان و مدیران شرکت های دانش بنیان به عنوان نمونه آماری انتخاب و مورد سوال قرارگرفته اند. نتایج این تحقیق نشان داده است، تاثیر گذاری عوامل دافعه در عدم مهاجرت یا بازگشت نخبگان بیشتر از عوامل بازدارنده بوده است. همچنین از بین عوامل داخلی بازدارنده "عدم انطباق فرهنگ ایرانی با فرهنگ غرب"بیشترین تاثیر و " احساس تعلق به خانواده و وابستگی عاطفی"بیشترین ارتباط و از بین عوامل خارجی دافعه دو عامل "قوانینی که در کشور های مقصد شهروندان را به درجه یک (بومیان) درجه دو ( مهاجران) تقسیم می کند" و "دید منفی به ایرانیان در برخی از جوامع" بیشترین تاثیر را در عدم مهاجرت نخبگان داشته است.

ایران، مهاجرت نخبگان، عوامل دافعه، عوامل بازدارنده