مهدی پورهاشمی - دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مهدی کاکاوند - دکترای جنگلداری، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام، ایلام، ایران

با توجه به سابقه زیاد حضور انسان در جنگلهای زاگرس و وجود دانشهای بومی و سازگار فراوان در ارتباط با حفاظت از خاک و آب، در این پژوهش تلاش شد تا نسبت به ثبت و تدوین این دانشها در بخشی از جنگلهای زاگرس، دو سامان عرفی هرابلوط در و پیراشکفت در شهرستان نورآباد ممسنی استان فارس، اقدام شود. با استفاده از روش قوم نگاری و مجموعه ای از روشهای مصاحبه، مشاهده مستقیم و مشاهده مشارکتی اطلاعات لازم از جوامع محلی جمع آوری شد. نتایج این پژوهش نشان داد که مردم محلی در زمینه آبخیزداری و جلوگیری از سیل و مهار آن دانشهای بومی ارزشمندی دارند که نسل به نسل از گذشته به آنها رسیده است. درنظر گرفتن این مواتوجه به این دانشها در مدیریت جنگلهای زاگرس بسیار مهم است. ترکیب جنگلداری و تکنیکهای بومی آبخیزداری یکی از شاخه های اگروفارستری است و میتواند در کاهش فشار به اراضی جنگلی نیز نقش به سزایی داشته باشد. همچنین، ثبت این دانشها از به فراموشی سپرده شدن این گنجینه های ارزشمند جلوگیری میکند.

آبخیزداری سنتی، جنگل، زاگرس، قوم نگاری، مدیریت