ساناز افشاری بهبهانی زاده - دانشجوی دکترای زراعت، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
غلامعلی اکبری - استادیار پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، ۳- استاد پردیس ابوریحان دانشگاه
حمید ایران نژاد - استاد پردیس ابوریحان دانشگاه تهران،
ابراهیم فرخی - مربی پژوهشی بخش تحقیقات دانه های روغنی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر ک

مطالعه روابط منبع و مخزن در گیاهان به شناخت بهتر محدودیت های فیزیولوژیکی تولید مواد فتوسنتزی توسط منابع یا ذخیره مواد توسط مخازن کمک می کند. به منظور بررسی واکنش خصوصیات کمی و کیفی هیبریدهای آفتابگردان به کاهش میزان منبع و مخزن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلو کهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران به اجرا درآمد. هیبریدهای آذرگل و هیبرید جدید ایرانی 90 SHF81- به عنوان فاکتور اصلی و پنج سطح منبع و مخزن شامل حذف 50 % برگ های پایین ساقه، حذف 50 % برگ های بالای ساقه، حذف 50 % دانه های طبق، حذف 25% دانه های طبق و تیمار شاهد (بدون حذف برگ و دانه) فاکتور فرعی را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای منبع و مخزن بر تعداد حلقه در طبق، عملکرد دانه در بوته، تعداد دانه در متر مربع، وزن خشک طبق با دانه، وزن ساقه، عملکرد بیولوژیک بوته، تلاش بازآوری، نسبت پوست به مغز دانه و درصد روغن معنی دار بود. اثر هیبرید نیز بر صفات مذکور به جز درصد روغن در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. اثرات متقابل تیمارها بر وزن خشک طبق با دانه، وزن ساقه، عملکرد بیولوژیک بوته، تلاش بازآوری معنی دار گردید. با حذف 50 % برگ های بالای ساقه کاهش شدیدی در کلیه صفات به وجود آمد. با حذف دانه ها، وزن دان هها نسبت به شاهد افزایش نشان داد که نشان دهنده محدودیت منبع در آفتابگردان می باشدبالاترین درصد روغن از تیمار شاهد به میزان 43/05 درصد به دست آمد.

هیبرید آفتابگردان، منبع و مخزن، عملکرد دانه، درصد روغن