علیرضا مقدم خمسه - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد
جهانفر دانشیان - دانشیار پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج
حمید جباری - مدرس دانشگاه آزادشهر قدس
معصومه نعیمی - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان

به منظور ارزیابی واکنش عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن دانه آفتابگردان به کاهش دفعات آبیاری سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1385 اجرا گردید. در آزمایش اول که در شرایط آبیاری مناسب اجرا شد، زمان آبیاری کلیه کرتها بر اساس 60 میلیمتر از زمان کاشت تا پایان دوره رشد گیاه بود A تبخیر از تشتک تبخیر کلاس و و در آزمایش دوم و سوم که در شرایط کمآبیاری اجرا گردید، زمان آبیاری کلیه کرتها به ترتیب بر اساس 120 و 180 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر انجام شد. نتایج نشان داد که وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن در سطح یک درصد تحت تأثیر تنش کمآبی قرار گرفت و اعمال کمآبیاری پس از 180 میلیمتر تبخیر به ترتیب سبب کاهش 14/4 و 82 درصدی محتوای روغن دانه و عملکرد روغن نسبت به شرایط آبیاری مطلوب گردید. بیشترین عملکرد دانه از تیمار آبیاری شاهد به میزان 2778 کیلوگرم در هکتار بدست آمد و با کاهش دفعات آبیاری در تیمارهای آبیاری بر اساس 120 و 180 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر به ترتیب 62 و 81 درصد کاهش یافت بیشترین عملکرد دانه از هیبریدهایA46×R و 73 A75×R196 به ترتیب با 1687 و 1630 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. درآزمایش در میان هیبریدهای مورد بررسی هیبرید A168×R25 درصد روغنبالاتری42/5% داشت و درگروه آماری برتر قرارگرفت درحالیکه هیبرید A184×R30 کمترین درصد روغن دانه35/9% را به خود اختصاص داد. نتایج کلی نشان داد که در شرایط آبیاری مطلوب هیبریدهایA168×R25 وA46×R73 از بالاترین عملکرد دانه و درصد روغن برخوردار بودند. این در حالی است که در تیمارهای کمآبیاری هیبرید 25A168×R از نظر عملکرد دانه و درصد روغن برتر از سایر هیبریدهای مورد بررسی بود

آبیاری، آفتابگردان، درصد روغن، عملکرد دانه، عملکرد روغن