عبدالرضا کلمرزی - دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تهران
محمدباقر وثوقی - استاد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تهران

مقدسی در احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم تعاریف جدیدی از «مصر»، «قصبه» «مدینه» و «قریه» آورده و با توجه به نقش و کارکرد آن ها در قبال یکدیگر، حیات هر واحد را در پیوند با واحد دیگر دانسته است. وی برای تشریح پیوند آن ها به یکدیگر از رابطه موجود بین شاهان، حاجبان، ا سواران و پیاده نظام ها کمک گرفته است و در قالب این تشبیه، رابطه ای معنادار و منطقی از یک سو بین واحدهای مختلف جغرافیایی با یکدیگر و از سوی دیگر بین فراز و فرود این واحدها با قدرت سیاسی برقرار کرده است. در این مقاله ابتدا دیدگاه مقدسی درباره واحدهای «مصر»، «قصبه»، «مدینه» و «قریه» توضیح داده شده و آنگاه سعی شده توسعه و تحول دارالملک بردسیر (شهر کرمانی فعلی) در دوره قراختائیان و نقشی که ارکان قدرت سیاسی در این توسعه و تحول ایفا کرده­اند تشریح شود. این بررسی نشان می دهد توسعه بردسیر در دوره قراختائیان از یک الگوی معنادار پیروی می کرده است. شناخت این الگوی بومی می تواند محققان را در تحلیل دیگر شهرهای مرکزی ایران یا سرزمین های اسلامی یاری نماید.

جغرافیای تاریخی, جغرافیای شهری, تاریخ ایران, تاریخ کرمان, بردسیر, قراختائیان کرمان, مقدسی (ابوعبدالله)