رضا میرشکار - دانشجوی دکتری تغذیه دام، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سمیه پاشایی - دانشجوی دکتری تغذیه دام، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
بهروز دستار - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

بقایای صنعت روغنکشی پنبه دانه که به عنوان کنجاله پنبه دانه شناخته میشود، یک منبع نسبتاً مناسب پروتئین 222 تا 560/2 گرم در هر کیلوگرم) و انرژی قابل متابولیسم ( 7/4تا11/99 مگاژول در هر کیلوگرم) میباشد. استفاده از کنجاله پنبه دانه در تغذیه طیور به دلیل وجود گوسیپول، اسیدهای چرب سیکلوپروپنوئید، فیبر زیاد و کیفیت پایین پروتئین آن، محدود شده است. اسید آمینه محدود کننده در کنجاله پنبه دانه، لیزین است. در زمان روغنکشی از دانه- های پنبه، مقداری از گوسیپول آزاد به گروه آمینی اسید آمینه لیزین متصل شده و درنتیجه قابلیت دسترسی لیزین آن برای طیور کاهش مییابد. غلظت گوسیپول آزاد و اسیدهای چرب سیکلوپروپنوئید در کنجاله سویا تحت تاثیر انواع میکروارگانیسمها، روش روغنکشی، نسبت دانه به سبوس، پرز و پوسته دانه قرار میگیرد. غلظت گوسیپول آزاد در گونه- های مختلف کنجاله پنبه دانه در دامنه 200 تا 5300 میلیگرم در کیلوگرم قرار دارد. گوسیپول مانع عمل پپسین و تریپسین در لوله گوارش میشود و درنتیجه قابلیت هضم پروتئین را کاهش میدهد. اثرات سمی گزارش شده گوسیپول عبارتند از: کاهش رشد، لنگش و کاهش اندازه و قابلیت جوجه درآوری تخم. گوسیپول و اسیدهای چرب سیکلوپروپنوئید به ترتیب از طریق لکهدار کردن زرده و صورتی رنگ کردن آلبومین، سبب کاهش کیفیت تخم مرغ میگردند. قابلیت تحمل گوسیپول آزاد در طیور بسیار متنوع است (از 90 تا 1000 میلیگرم در کیلوگرم جیره)، با این حال عملکرد مرغان 2 میلیگرم در روز) نیز تحت تاثیر قرار میگیرد. با وجودی / تخمگذار با مصرف سطوح بسیار پایینتر گوسیپول آزاد ( 02 که غلظتهای کمتر از 150 میلیگرم در کیلوگرم جیره، بر رشد جوجههای گوشتی تاثیری ندارد، نشان داده شده است 60 میلیگرم در کیلوگرم) باعث افت راندمان مصرف خوراک میگردد. کاهش - که سطوح پایینتر گوسیپول آزاد ( 100 تولید تخم مرغ در مرغهایی که جیرههایی با میزان گوسیپول آزاد بیش از 100 میلیگرم در کیلوگرم دریافت میکنند، عمدتاً به دلیل کاهش مصرف خوراک است. وزن و کیفیت تخم مرغ در جیرههایی با میزان گوسیپول آزاد تا 200 میلیگرم در کیلوگرم، تحت تاثیر قرار نمیگیرد

جوجه گوشتی، کنجاله پنبه دانه، اسیدهای چرب سیکلوپروپنوئید، گوسیپول