لیلا فتح یونس - کارشناس ارشد، دانشگاه صنعتی سهند، دانشکده مهندسی مواد
مازیار آزادبه - دانشیار، دانشگاه صنعتی سهند، دانشکده مهندسی مواد

انحلال فلز­پایه یکی از مراحل اولیه و اصلی در حین فرآیند فسفا­ته­کاری است که می­­تواند بر روی بافت سطحی فلز­پایه تاثیر گذاشته و در نتیجه خواص پوشش­ مجدد اعمالی بر روی سطح را پس از حذف لایه فسفا­ته اولیه، تحت تاثیر قرار دهد. برای بررسی صحت این فرضیه، بافت سطحی فولاد­ ساده­کر­بنی پس از حذف پوشش فسفا­تهZn، مورد مطالعه قرار گرفت و آزمون آنالیز عنصری (EDX) بر روی سطح انجام شد. نتایج این آزمون­ها، نواحی انحلال یافته و بقا­یا­یی از پوشش اولیه را بر روی سطح نشان داد که این مناطق می­توانند برای تشکیل بلور­های فسفاته مستعد باشند. از طرفی اندازه­گیری­ زبری سطح فلز­پایه قبل از انجام فسفا­ته­کاری نهایی نشان داد که با افزایش تعداد دفعات فسفاته­کاری به دلیل گسترش نواحی انحلال یافته و حضور بقایای پوشش در این مکان­ها، زبری سطح افزایش می­یابد که این افزایش در زبری سطح به همراه گسترش نواحی انحلال یافته، می­تواند برای جوانه­زنی مفید باشد. در نتیجه با افزایش تعداد دفعات فسفا­ته­کاری، پوشش­ها­یی با ساختار ریز­تر­دانه­تر و متراکم­تر، بدون تغییر در ترکیب شیمیایی حمام فسفاته­کاری، تشکیل شدند. همچنین با توجه به اندازه­گیری زمان بهینه فسفا­ته­کاری، ضخامت، جرم و چگالی پوشش، مشاهده شد که با افزایش تعداد دفعات فسفا­ته­کاری، پوششی چگا­ل­تر با جرم کمتر، در زمان­های فسفا­ته­کاری کوتاه­تری تشکیل شد.

پوشش فسفاته Zn, افزایش تعداد دفعات فسفاته کاری, بافت سطحی فلز پایه, پوشش ریزدانه و متراکم