آیت اله سعیدی زاده - دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد
محمدحسین فتوکیان - دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد
فهیمه نیاستی - کارشناس ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد

نماتدهای ریشه گرهی (Meloidogyne spp.) از بیمارگرهای کلیدی روی انواع گیاهان زراعی، باغی و گلخانه ای محسوب میشوند. کاربرد ترکیبات شیمیایی نماتدکش موجب مهار سریع جمعیت و فعالیت این نماتدها شده است، اما این ترکیبات علاوه بر هزینه های سنگین، اثرات نامطلوب زیست محیطی را در پی داشتهاند. امروزه استفاده از برخی عصاره های گیاهی به عنوان راهکاری مناسب جهت کنترل جمعیت نماتدهای انگل گیاهی مطرح شده است. در این تحقیق بررسی اثر عصاره آبی برخی گیاهان بر جمعیت لارو سن دوم نماتد ریشهگرهی Meloidogyne javanicaدر شرایط آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از نمونه برداری از ریشه گیاهان گوجه فرنگی از مزارع آلوده به نماتدهای ریشه گرهی، جداسازی، شناسایی و تکثیر نماتد مورد نظر انجام گرفت. در این آزمون اثر عصاره آبی برگ گیاهان چریش (Azadirachta indica)، اکالیپتوس(Eucalyptus camaldulensis)، مورد (Myrtus communis) و حنا (Lawsonia inermis) بر درصد مرگ و میر جمعیت لارو سن دوم نماتد M. javanica در شرایط آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در آزمون اول عصاره گیاهان چریش، اکالیپتوس، حنا و مورد به ترتیب بیشترین تا کمترین اثر کنترلی بر جمعیت نماتد M. javanica را داشته اند. میزان مرگومیر لاروهای سن دوم در رابطه با عصاره چریش ۶۸/۲۳، اکالیپتوس ۳۸/۶۸، حنا ۳۳/۵۹و مورد ۲۸/۷۴ درصد بوده است. اثر متقابل نوع گیاه، غلظت عصاره و زمان در معرض بودن نشان داد که بیشترین میزان مرگ و میر لاروها در گیاه چریش، غلظت ۴۰۰ میلی گرم بر لیتر و در زمان روز پنجم از آغاز تیمار بدست آمد.

مهار غیرشیمیایی، نماتدهای انگل گیاهان، عصاره گیاهی.