زهرا احمدی - گروه فرش دانشکد ههنرهای کاربردی دانشگاه هنر
بهاره مولوی - شرکت فرش ذوالانواری

معمولا در کارگاه های قالی شویی برای داشتن درخشندگی بیشتر در ظاهر فرش و ملایم کردن رنگ ها و یا برطرف نمودن رنگ دویدگی که در فرایند شور روی قالی ایجاد می شود، از مواد شیمیایی مخصوص بهره می گیرند. با توجه به تنوع زیاد مواد مورد استفاده در فرایند شور های تجاری و مواد رنگزایی که برای رنگرزی استفاده می شوند از یکسو و از سوی دیگر تفاوت در ساختار شیمیایی آن ها، می بایست تاثیر مواد شیمیایی مختلف با توجه به نوع مواد رنگزا مطالعه شود. با مطالعه دقیق می توان مواد مناسب جهت داشتن بهترین نتیجه از فرایند شور را بکار گرفت. از آنجا که فرش های دستباف ابریشمی نفیس و با ارزش افزوده بالا هستند، لذا دانش به کارگیری مواد شیمیایی مناسب با کمترین آسیب روی این دسته از نخ ها سودمند خواهد بود. در این تحقیق، پس از مطالعات میدانی دستورالعمل به کارگیری مواد شیمیایی که در کارگاه های قالی شویی به کار می روند شناسایی گردید. از بین روش های متداولی که پیشنهاد شده بودند دو روش جهت اجرا روی نخ های پرز ابریشمی انتخاب شد. با توجه به اهمیت رنگزاهای طبیعی، نخ های ابریشمی با رنگزای طبیعی رایج روناس در غلظت و pH های مختلف رنگرزی شده و در معرض ۲ روش شور تجاری قرار گرفتند. پارامترهای رنگی L* a* b* و جذب رنگزا K/S و ثبات های شست و شویی، لکه گذاری و نوری نمونه ها اندازه گیری و مطالعه شدند. نتایج نشان داد مواد شیمیایی مورد استفاده در شور تجاری روی فام رنگی نمونه ها تاثیر می گذارد. تغییر فام رنگ متاثر از غلظت ماده رنگزا، نسخه رنگرزی و غلظت مواد شیمیایی استفاده شده، بود.

رنگرزی طبیعی, روناس, شور تجاری, براق شویی, قالی ابریشمی