سعیده افروغ - دانشجوی دکتری گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
فرشید نوربخش - استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

کیتوزان پلیمری طبیعی و تخریب­پذیر متشکل از واحد های گلوکز آمین است که با داشتن گروه­های عاملی واکنشی می­تواند فراهمی فلزهای سنگین را برای آنزیم­های خاک که شناسه­ای از کیفیت خاک هستند، کاهش دهد. با این حال، آگاهی­های اندکی از تاثیر پذیری آنزیم­های خاک در حضور هم زمان کیتوزان و فلزهای سنگین در دسترس است. در این پژوهش تاثیر برهم کنش کیتوزان در سه سطح شاهد (نبود کیتوزان)، کیتوزان با وزن مولکولی کم (LMC) و کیتوزان با وزن مولکولی زیاد (HMC) با سرب در سه سطح صفر، ۵۰ و ۵۰۰ میلی گرم در کیلوگرم بر غلظت سرب فراهم و فعالیت آنزیم های اسید و آلکالین فسفاتاز، ال-گلوتامیناز و هیدرولیز فلورسین دی استات در دو خاک متفاوت (لورک و لنگرود) بررسی و نتایج از نظر آماری مقایسه شدند. هر دو نوع کیتوزان غلظت سرب فراهم را در هر دو خاک به طور چشمگیری کاهش داد ولی HMC موثرتر بود. در خاک لورک کاربرد هر دو نوع کیتوزان در حضور سرب فعالیت آنزیم­های اسید فسفاتاز، آلکالین فسفاتاز، ال-گلوتامیناز و هیدرولیز فلورسین دی استات را نسبت به شاهد به طور چشمگیری افزایش داد. در خاک لنگرود کاربرد HMC در حضور سرب، سبب افزایش فعالیت آنزیم­ ال-گلوتامیناز شد، ولی بر فعالیت آنزیم اسیدفسفاتاز، آلکالین فسفاتاز و هیدرولیز فلورسین دی استات تاثیر نداشت. کاربرد HMC در خاک لنگرود نسبت به شاهد تاثیر چشمگیری بر فعالیت آنزیم ها نداشت. سطح ۵۰ میلی­گرم در کیلوگرم سرب در حضور کیتوزان فعالیت اسید فسفاتاز در خاک لورک و هیدرولیز فلورسین دی استات در خاک لنگرود را نسبت به شاهد کاهش داد ولی بر فعالیت آنزیم های ال-گلوتامیناز و آلکالین فسفاتاز تاثیر مثبت داشت. سطح ۵۰۰ میلی­گرم در کیلوگرم سرب در حضور کیتوزان نیز فعالیت اسید و آلکالین فسفاتاز در خاک لورک و هیدرولیز فلورسین دی استات در خاک لنگرود را کاهش ولی فعالیت دیگر آنزیم ها را افزایش داد. به طورکلی، در پی افزدون هم زمان کیتوزان و سرب به خاک، افزایش یا کاهش فعالیت آنزیم­ها بستگی به نوع آنزیم، کیتوزان و غلظت فلز داشت.

خاک آهکی یا اسیدی, فعالیت آنزیمی, فلز سنگین, کیتوزان