حمید امیرنژاد - دانشیار اقتصاد منابع طبیعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
ساره حسینی - دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
نعمت حجازی - دانشجوی کارشناسی رشته اقتصاد کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

از چالش­های جدی در طرح­های انتقال آب بین حوضه­ای وجود پیامدهای محیط ­زیستی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ناشی از اجرای آن است. هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت­ بندی پیامدهای طرح انتقال آب بین حوضه­ای رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان با استفاده از نظر خبرگان و متخصصان مرتبط با حوزه­ی آب است. لذا در این راستا، از پرسشنامه­ محقق­ساخته به منظور شناسایی پیامدهای موثر از سه دیدگاه محیط­زیستی، اقتصادی و اجتماعی- سیاسی، از روش­های انتروپی و تاپسیس به منظور به منظور محاسبه وزن و اولویت­ بندی آنها استفاده شده است. تجزیه و تحلیل یافته ­های این پژوهش با استفاده از تکمیل ۳۰ پرسشنامه دریافتی، ۲۸ پیامد را از جنبه­ های محیط ­زیستی، اقتصادی و اجتماعی- سیاسی برای ارزیابی طرح انتقال آب بین حوضه­ای منطقه مورد بررسی شناسایی کرده است که شامل ۱۶ پیامد محیط ­زیستی، چهار پیامد اقتصادی و هفت پیامد اجتماعی- سیاسی بوده است. همچنین نتایج وزن ­دهی پیامدهای طرح­های انتقال آب بین حوضه­ای رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان با استفاده از روش انتروپی نشان داد که از جنبه محیط ­زیستی پیامد کاهش آب قابل دسترس، از جنبه اقتصادی پیامد افزایش از دست­ رفتن زمین­های کشاورزی و ضرورت واردات غذا و از جنبه اجتماعی- سیاسی پیامد افزایش بی ­توجهی به حقآبه ­های اجتماعی به ترتیب بیشترین وزن را در بین دیگر پیامدها به خود اختصاص داده ­اند. همچنین، نتایج روش تاپسیس نشان داد که از مهم­ترین پیامدهای انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان به ترتیب شامل پیامدهای محیط­زیستی، اجتماعی- سیاسی و اقتصادی است. از این­رو پیشنهاد می­شود پیش از اجرای طرح­­های انتقال آب بین حوضه­ای، پیامدهای ­محیط­زیستی، اقتصادی و اجتماعی توسط سازمان­های مرتبط با حوزه آب بررسی شود تا میزان آسیب و زیان آتی ناشی از آن کاهش یابد.

انتقال آب, دشت مغان, رودخانه ارس, انتروپی, تاپسیس