ناهید معرف زاده - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
روح اله شریفی - دانشگاه رازی
هادی خاطری - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
سعید عباسی - دانشگاه رازی

بیماری زردی و پژمردگی فوزاریومی نخود با عوامل قارچی Fusarium redolens (به اختصار: Fr) و Fusarium oxysporum f. sp. ciceris (به اختصار: Foc)، از بیماری های مهم این محصول در ایران است. در این پژوهش اثر برخی سویه های پروبیوتیک باکتریایی و قارچی دریافتی از منابع مختلف که متعلق به جنس های Alcaligenes، Bacillus، Delftia، Pseudomonas، Stenotrophomonas و Trichoderma بودند، در مهار بیمارگرهای مذکور در آزمایشگاه و گلخانه و تاثیرشان بر شاخص های رشدی نخود در حضور بیمارگرها بررسی شد. ترکیبات فرار کلیه پروبیوتیک ها از رشد میسلیوم بیمارگرها جلوگیری نمودند. در آزمون کشت متقابل نیز همه پروبیوتیک ها بر رشد Foc اثر بازدارنده داشتند، اما فقط اثر Bacillus pumilus INR۷ و Trichoderma harzianum T۳۳ در مهار رشد Fr معنی دار بود. در گلخانه، Delftia tsuruhatensis PIIR و۱۶۲۴ Alcaligenes faecalis به ترتیب با کاهش ۳۸٫۲ و ۲۳٫۵۸ درصدی زردی و ۳۵٫۲ درصدی نکروز ریشه ناشی از Fr و افزایش فاکتورهای رشدی، و در مقابل، T. harzianum T۳۳ و Pseudomonas putida RUP۱ به ترتیب با کاهش ۵۰ و ۶۶/۳۷ درصدی زردی و ۷۵/۴۴ و ۸۴/۳۷ درصدی نکروز آوندی ناشی از Foc و بهبود رشد نخود، جزو بهترین تیمارها بودند؛ در مجموع، پروبیوتیک های مورد استفاده، پتانسیل تحریک رشد گیاه و بیوکنترل عوامل زردی و پژمردگی فوزاریومی نخود را داشتند.

باکتری های محرک رشد گیاه, بیماری خاکزاد, فاکتورهای رشدی, ترکیبات فرار, کنترل زیستی