بهمن فاضلی نسب - Dept of Agronomy and Plant Breeding Research, Agricultural Research Institute, Zabol University, Zabol, Iran
ناصر میرزایی - Dept of Medicinal Plant, Faculty of Agriculture, Zabol Universitu, Zabol, Iran

مقدمه: امروزه به دلیل خاصیت سمی و سرطان زایی ترکیبات مصنوعی، استفاده از گیاهان دارویی جهت درمان بیماری های مزمن توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف کرده است. از طرفی توصیه استفاده از میوه ها و سبزی ها در سبد غذایی و مطالعات مختلف بر حضور ترکیبات فنلی و مواد آنتی اکسیدانی در این گیاهان و با توجه به نقش آنتی اکسیدان ها در درمان و پیشگیری از بیماری های مزمن(هم چون سرطان) باعث شد تا در تحقیق حاضر محتوای فنل تام و فلاونوئید طیف وسیعی از گیاهان بومی و وارداتی خانواده کدوئیان، عنابیان و مرکبات مورد ارزیابی قرار گیرد. مواد و روش ­ها: در این تحقیق طیف گسترده ای از گیاهان خانواده کدوئیان(مثل خیار و کدو)، عنابیان(مثل کنار) و مرکبات(مثل نارنگی، پرتغال، لیمو و غیره) از مناطق جنوب کشور شامل جیرفت، رودان، میناب، جاسک و مراکز معتبر فروش بذر جمع آوری و بر اساس میزان مواد آنتی اکسیدانی فنل تام و فلاونوئید مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت ارزیابی محتوای فنل تام از روش فولین ­سیوکالتیو و جهت سنجش میزان فلاونوئید کل از روش آلومینیوم کلراید استفاده و نهایت داده ها بعد از جمع آوری توسط نرم افزارهای NTsys pc۲.۰۲، SAS ۹.۱ و student statistic ۹ مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته های پژوهش: نتایج نشان داد که ژنوتیپ های خانواده کدوئیان بالاترین میزان فنل تام و فلاونوئید را داشتند سپس درختان کنار و مرکبات در رتبه های بعدی بودند و در این بین ژنوتیپ خیار هیبرید تونلی هیلتون اسپانیایی(۳۷۲/۲۵ میلی ­گرم در گرم) بالاترین میزان فنل تام و ژنوتیپ کدو هیبرید خورشتی تک گل(۵۳/۲۳۵ میلی­گرم در گرم) بالاترین میزان فلاونوئید را داشتند. ضمنا نتایج نشان داد که محیط تاثیری بر میزان مواد آنتی اکسیدانی مرکبات جیرفت و رودان نداشته و تجزیه خوشه ای نیز تمام ژنوتیپ ها را در سه گروه و بر اساس خصوصیات گیاه شناسی از همدیگر تفکیک نمود. بحث و نتیجه گیری: میزان فنل گیاهان وارداتی نسبت به بومی بیشتر اما میزان فلاونوئید بومی ها نسبت به وارداتی ها بیشتر بود. شرایط جغرافیایی تاثیری بر میزان فنل و فلاونوئید مرکبات نداشت. با توجه به میزان بالای مواد آنتی اکسیدانی در گیاهان خانواده کدوئیان و کنار و هم چنین به دلیل خطرات سرطان زایی داروهای شیمیایی و مصنوعی لازم است آنتی اکسیدان های این گیاهان به عنوان منابع غنی و در دسترس، در صنایع غذایی و داروسازی استفاده شود.  

fenol, flavenoeid, zucchini, citrus, cucurbits, فنل, فلاونوئید, عنابیان, مرکبات, کدوئیان