سهراب صادقی باجگیران - Department of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources and Environment, University of Birjand, Birjand, Iran
علی رضا پور خباز - Department of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources and Environment, University of Birjand, Birjand, Iran
مهدی حسن پور - Department of Environment protection, Golestan, Iran
محمد حسین سینکا کریمی - Department of Environmental Sciences, University of Malayer, Malayer, Iran

زمینه و هدف: طی سال­ های اخیر فعالیت های طبیعی و انسانی توانسته میزان زیادی آلاینده­ های فلزی را وارد اکوسیستم های آبی نماید. این آلاینده­ ها قادرند که در طول زنجیره غذایی بصورت تجمعی افزایش پیدا کنند. تحقیق حاضر به بررسی میزان فلزات نیکل، روی و وانادیوم در بافت عضله ماهی های آلوزا و سوف در جنوب شرقی دریای مازندران به دلیل اهمیت آن­ها پرداخته است.    روش بررسی:  پس از زیست سنجی، نمونه­ های ماهی­ های آلوزا و سوف به روش هضم اسیدی تر آماده سازی شدند و میزان فلزات نیکل، روی و وانادیوم توسط دستگاه جذب اتمی قرائت گردیدند.               یافته­ ها:  نتایج آزمون­ های آماری نشان داد که میزان نیکل (۱/۱۸) و وانادیوم (۱/۷۶µg/g (wet weight)) در ماهی آلوزا به طور معنی­ داری بیش از ماهی سوف (۰/۹۸µg/g (wet weight) و ۰/۱۳) بوده است (۰/۰۵>P). بررسی تفاوت آماری تجمع فلزات در ماهی سوف به صورت: روی < نیکل » وانادیوم و در ماهی آلوزا همچنین به صورت: روی < نیکل » وانادیوم بود. در سوف بین فلزات وانادیوم و نیکل و در آلوزا بین فلزات روی و وانادیوم همبستگی وجود داشت (۰/۰۵>P). میزان فلز نیکل در بافت عضله هر دو گونه و نیز میزان فلز وانادیوم در بافت عضله آلوزا از میزان استاندارد WHO تجاوز کرد. بیشترین میزان THQ برای ماهی آلوزا مربوط به عنصر وانادیوم با میزان ۰/۰۵۹ و کمترین مربوط به عنصر روی با میزان ۰/۰۱۷ و همچنین برای ماهی سوف بیشترین میزان مربوط به عنصر  روی با میزان ۰/۰۱۶ و کمترین مربوط به عنصر وانادیوم با میزان ۰/۰۰۴ است. میزان THQ برای فلزات نیکل، وانادیوم و روی در مطالعه حاضر و نیز THQ مجموع برای این فلزات کمتر از یک بدست آمد که نشان دهنده عدم وجود هرگونه خطر غذایی در اثر مصرف گونه­های آلوزا و سوف  با میزان مصرف کنونی (حدود ۲۱g/day) در اثر این فلزات است. نتیجه گیری: ارزیابی خطر غذایی مصرف گونه های مورد مطالعه نشان دهنده­­ آن بوده است که مصرف این ماهی­ ها با میزان مصرف فعلی از نظر فلزات روی، نیکل و وانادیوم خطری برای مصرف کنندگان آن ندارد.

Haevy Metal, Alosa, Sander, Caspian Sea, فلزات سنگین, ارزیابی خطر, ماهی های دریایی