فریبا منصوری - کارشناس ارشد بهداشت حرفه ای شاغل در معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم
سیدقوام میرستاری - دکترای سم شناسی، استادیار و عضو هیئت علمی علوم پزشکی اصفهان
مسعود ریسمانچیان - کارشناس ارشد بهداشت حرفه ای، عضو هیئت علمی علوم پزشکی اصفهان
عبدالرحمن بهرامی - دکترای بهداشت حرفه ای، دانشیار و عضو هیئت علمی علوم پزشکی همدان

در فرایند کک سازی، زغال سنگ در دمای 1300-1200 درجه سانتی گراد و به مدت 18-19 ساعت در سلول های سر بسته و دور از هوا گرماگیر می گیرد و گاز کک بخارات زغال سنگ که شامل بنزین، تولوئن، گزیلن، نفتالین، آمونیاک، گاز سوختی و … است آزاد میشود و توده های متخلخل کک بر جای می ماند. درحین فرایند کک سازی مقداری از این گازها و بخارات از طریق درزها، دریچه ها و دودکش های هر سلول وارد هوای محیط کار می گردد که کارگران زیادی را در مواجهه با این گازها و بخارات قرار میدهد. متاسفانه در حال حاضر در کشور ما، از میزان مواجهه با این افراد با گازهای کک سازی از جمله تولوئن، بنزن، گزیلن و … اطلاعاتی در دسترس نیست. تولوئن از جمله حلال های آروتامین یکی از محصولات فرعی صنعتی کک سازی می باشد. بیشترین مسمومیت ناشی از تولوئن از راه استنشاق اتفاق می افتد. (1و2) پس از عبور از حبابچه های ریوی به سیستم گردش خون وارد می شود و از آنجا به نسوج مختلف بدن می رود. تولوئن موجب اختلال در عملکرد سیستم اعصاب مرکزی بویژه اختلال اعصاب پاراسمپاتیک، تحریک غشای موکوسی، نوروپاتی، اختلال عملکرد عصبی – رفتاری، اختلال توبول کلیوی، آثار تراتوژنیک، آثار کروموزومی و دیگر عوارض می شود. لذا بررسی مواجهه با تولوئن جهت سلامت شاغلین بسیار حائز اهمیت می باشد (3؛ 4، 5، 6، 7) لذا هدف این پژوهش برآورد میزان مواجهه شغلی کارگران با تولوئن از طریق اندازه گیری غلظت تولوئن در هوای تنفسی افراد و مقایسه با حدود مجاز بود.