عبدالکریم زارعی - گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جهرم، جهرم، ایران.
مریم کریمی علویجه - پژوهشکده گل و گیاهان زینتی، موسسه باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (AREEO)، محلات، ایران.
محمد اسماعیل پور - گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جهرم، جهرم، ایران.

در تحقیق حاضر اثر تیمارهای مختلف هورمونی و نوع ریزنمونه بر میزان تولید شاخساره در گیاه بومی پونه کوهی ( Mentha (mozaffarrianii مورد بررسی قرار گرفت. ریزنمونه های برگ و گره این گیاه در محیط کشت MS جامد حاوی ۳۰ گرم بر لیتر ساکارزو غلظتهای متفاوت ۲ هورمون نفتالین استیک اسید ۰/۱) (NAA)، ۰/۵ و ۱ میلی گرم در لیتر) و بنزیل آدنین ۱/۵) (BA)، ۱ و ۰/۵ میلی گرم در لیتر) کشت شدند و صفاتی از قبیل درصد کالزائی و میزان پرآوری شاخساره جدید مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SAS نسخه ۹,۳,۱ مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند و مقایسه میانگین به روش دانکن صورت گرفت. بر اساس نتایج حاصله، هر دو ریزنمونه های مورد استفاده قادر به تولید کالوس بودند ولی این ریزنمونه ها تفاوت معنیداری از نظر کالزایی و پرآوری شاخساره نشان دادند، به طوری که ریزنمونه های گره قادر به تولید میزان بیشتری برای هر دو فاکتور اندازه گیری شده بود. همچنین اثر تیمارهای مختلف تنظیم کننده رشد بر میزان پرآوری ریزنمونه های مختلف در سطح یک درصد معنی دار بود، به طوری که بیشترین میزان پرآوری در ریزنمونه های گره در محیط دارای ۰/۵ میلی گرم در لیتر NAA و ۲ میلی گرم در لیتر BA ولی در مورد برگ در غلظت یک میلی گرم NAA و ۱/۵ میلی گرم بنزیل آدنین حاصل شد. بطور کلی در این پژوهش برای اولین بار شرایط کشت بافت برای گیاه اندمیک M. mozaffarianii بهینه شد و نتایج این تحقیق میتواند بطور عملی و کارا برای تکثیر رویشی و کارهای بیوتکنولوژیکی پیشرفته تر در این گیاه بومی با ارزش داروئی بالا مورد استفاده قرار گیرد.

پرآوری، ریز ازدیادی، ریزنمونه، کشت بافت، نعناء.