جهانبخش ثواقب - استاد گروه تاریخ دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

انحطاط تمدنی به­طور عام و تمدن اسلامی به­طور خاص از مقوله­هایی است که مورد توجه اندیشمندان مختلف حوزه تاریخ، تمدن، الهیات، فلسفه، سیاست و علوم اجتماعی قرار گرفته است و از منظرهای گوناگون به آن پرداخته­اند. پیشرفت و درخشش خیره­کننده تمدن اسلامی در سده­هایی از تاریخ و سپس زوال و افول علمی آن، این پرسش را در اذهان اندیشه­گران و پژوهشگران شکل داد که چه عواملی بر انحطاط تمدن اسلامی تاثیرگذار بوده است؟ در این مقاله، به­لحاظ گستردگی دامنه موضوع، مقوله انحطاط تمدن اسلامی از دیدگاه تاریخ تمدن­نویسان و پژوهشگرانی که بر تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی متمرکز شده­اند، مطرح شده و عواملی را که این دو دسته برشمرده­اند، بیان کرده است. یافته پژوهش نشان می­دهد که از نگاه این پژوهشگران، دو دسته عوامل درونی و بیرونی بر انحطاط تمدن اسلامی تاثیرگذار بوده­اند و ازاین­دو، عوامل درونی جامعه اسلامی، در انحطاط تمدنی مسلمانان نقش اساسی داشته و تاثیر عوامل بیرونی، به­سبب مساعدبودن شرایط درونی بوده است.

تمدن اسلامی, انحطاط, پژوهشگران, عوامل انحطاط تمدنی