ناهید لطیفه - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد،ایران
مهدی جهانی - استادیارگروه جغرافیا،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد،ایران
حمید جعفری - دانشیارگروه جغرافیا،واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

طی­نیم قرن­گذشته بسیاری ازمناطق روستایی­کشور، به علل مختلف اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی وخصوصا عوامل طبیعی در معرض­ناپایداری­ قرارگرفته­و جمعیتروستاییبه نفع مناطق شهری کاهش­و تعداد نقاط­روستایی­خالی­از سکنه­افزایش­یافته­است.­پژوهش­حاضربررسی تاثیر شاخصهای بعد طبیعی­همچون سیل، خشکسالی، فرسایش خاک و کمبود منابع آبی بر ناپایداری سکونتگاههای روستایی در۸ روستا از۸۱ روستای دارای سکنه شهرستان دماوندمی­باشد­که به روش طبقه­ای–تصادفی انتخاب شده­اند. جامعه آماری­پژوهش برمبنای سرشماری سال۱۳۹۰،کل خانوارهای ساکن­روستاهای مورد مطالعه می­باشد(۸۷۵=N)­که تعداد۲۶۳سرپرست خانوار با فرمول­کوکران جهت تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند.این پژوهش­کاربردی و روش انجام آن توصیفی-تحلیلی و به ­صورت پیمایشی– میدانی انجام شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات­ از آزمونهایt تک نمونه­ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ساده–گام به گام استفاده شد. نتایج ­نشان­دادکلیه شاخصهای­عامل­طبیعی بر ناپایداری روستایی­اثرگذاراست،اما شاخص­تهدیدات مخاطرات طبیعی، سپس آلودگی­و تخریب منابع پایه در منطقه مورد مطالعه، بیشترین تاثیررا درتشدید ناپایداری سکونتگاه­های روستایی شهرستان دماوند داشته­است­و فرآیندتوسعه­راباچالشهای­جدی­ ازجمله کاهش جمعیت و خالی شدن روستاهاروبروساخته­است. لذا تلاش در جهت بهینه کردن مصرف آب با استفاده از روش های نوین آبیاری، پوشش انهار، احداث آب بندها ، لوله گذاری در مسیر انتقال کانالهای آب برای باغات و تغییر در الگوی کشت زراعی و باغی همانند کاشت کلزا، و گیاهان با نیاز آبی کم را می­توان پیشنهاد کرد.

"عوامل طبیعی", "ناپایداری", "سکونتگاههای روستایی", "شهرستان دماوند"