حمیدرضا توکلی کاخکی - مربی پژوهشی، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش وترویج کشاورزی، مشهد، ایران
زهره نبی پور - محقق، ایستگاه تحقیقات زعفران و گیاهان دارویی گناباد، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
الهام اذرپژوه - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
صدیقه آناهید - محقق، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

از آنجایی که مقدار متابولیت های ثانویه زعفران با منشا اکوتیپها و شرایط محیطی تولید می تواند مرتبط باشد، از این رو داشتن اطلاعات جامع در این رابطه می تواند با بعد اقتصادی و تجارت زعفران مرتبط باشد. بدین منظور تعداد چهارده اکوتیپ زراعی جمع آوری شده از دو استان خراسان رضوی و جنوبی در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات زعفران و گیاهان دارویی گناباد مورد بررسی قرار گرفتند. کاشت اکوتیپهای جمع آوری شده در نیمه اول مهر ماه سال ۱۳۹۷ در ایستگاه تحقیقات انجام شد. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در سال زراعی دوم (۹۹-۱۳۹۸) نشان داد که متغیرهای کمی و کیفی اندازه گیری شده در اکوتیپهای مورد مطالعه از تفاوت آماری معنی داری (۰.۰۱ ≤p) برخوردار می باشند. بالاترین تعداد گل در واحد سطح به اکوتیپ فردوس- برون و کمترین آن به زاوه - حشمت آباد تعلق داشت. وزن خشک کلاله در بین اکوتیپها نیز دارای تغییرات قابل توجه بود، بالاترین عملکرد کلاله خشک به دو اکوتیپ قاین - شاهیک و فردوس - برون تعلق داشت. همچنین نتایج مقایسه میانگین متابولیت های ثانویه در اکوتیپ های مختلف نشان داد تفاوتهای آماری در بین اکوتیپها مورد بررسی وجود دارد. در این رابطه حد تغییرات بیشترین شدت رنگی (کروسین) در دامنه ۱۴۷/۶۶ الی ۲۲۳/۳۳ در بین اکوتیپها مورد بررسی متفاوت بود. به نحوی که به ترتیب بیشترین و کمترین شدت رنگی در دو اکوتیپ رشتخوار - براکوه ( ۲۲۳/۳۳ ) و فردوس - باغستان ( ۱۴۷/۶۶ ) مشاهده شد. نتایج نشان داد که علی رغم یکسان بودن شرایط اقلیمی و مدیریت مزرعه تفاوت های آماری مشخصی بین اکوتیپ های مورد بررسی زعفران وجود داشت.

توده زعفران ، عملکرد، کلاله، گل، متابولیتهای ثانویه